Kirkjuritið - 01.12.1973, Blaðsíða 33

Sálmabók íslenzku kirkjunnar
eftir síra FINN TULINIUS
Grein sú, er hér birtist, er hluti lengri greinar um íslenzka kirkju áriS
1972. Síra Finn Tulinius ritar árlega slíkar greinar í tímarit danska presta-
félagsins, „Prœsteforeningens Blad." Þessi hluti, þátturinn um íslenzku
sálmabókina, hefur einnig birst í „Deutsches Pfarrer Blatt" í Þýzkalandi,
þýddur af prestinum Walter Thiemann. — Þótt ýmsir lesendur Kirkju-
fitsins séu efalaust kunnugir fróðleik þeim, sem greinin geymir, er hún
svo ágœtt ágrip íslenzkrar sálmasögu, að aðrir munu vœntanlega hafa
af henni góð not. —
^rið 1972 eignaðist (sland nýja sálma-
Um íslenzkar sálmabœkur er unnt
að s©gja þetta:
- ^arteinn Einarsson, sem var biskup
'l Skálhoifj frá 1549 til 1556 (dáinn
gaf út og lét prenta manuale
p^r.'r Presta, með formála eftir Peder
a adius, skipulagsfrömuð dönsku
r^jUnnar eftir siðbótina.
Sq anuale Marteins biskups Einars-
bónar Var fVrsta tilrcaun með sálma-
lítð i^r'r 'sienzi<u kirkjuna. Það var
Urn Ver me® 35 i'lla þýddum sálm-
Ql ri®ii lútherski biskupinn í Skálholti
nce ' Jónsson/ frá 1558—1587 gaf út
ar uU. tiiraun til íslenzkrar sálmabók-
i§ ijan ^°m út í Kaupmannahöfn ár-
pQ|| ' ^ormáli var einnig eftir Peder
sálrn 'US' ' Þeirri bók var aðeins 21
^anst^ 'itan'al þrœlsleg þýðing úr
t-illi^. U' ^ðlið var lélegt, og ekkert
e til íslenzkra rímreglna.
Guðbrandur Þorláksson var biskup
á Hólum frá 1569—1627. Af þeim
fjölda bóka, sem hann lét prenta,
skipar sálmabókin fyrsta sœfið. Hún
kom út árið 1589. Þangað til hafði
engin tilraun verið gerð í þá átf, að
sama sálmabókin vœri notuð í öllu
landinu, meira að segja ekki í sama
biskupsdœmi. Af því stafaði regluleg
ringulreið í kirkjusöngnum. Það átti
sér jafnvel stað, að í tveimur kirkjum,
sem voru hvor hjá annari, voru not-
aðar mismunandi sálmabœkur. Til voru
þeir almúgamenn, sem álitu, að sálmar
á ísl. tungu vceru hinum mikla Guði
og skapara ekki samboðnir, og þeim
fannst allur safnaðarsöngur hneyksl-
anlegur. Þessar eða líkar aðstœður
urðu til þess, að Friðrik II. Danakon-
ungur skrifaði báðum biskupunum
bréf, Herra Glsla og Herra Guðbrandi,
og, fól þeim í sameiningu að safna
sálmum, og vinna að útgáfu nýrrar
319