Jörð - 01.09.1942, Page 9

á sviði stjórnmála og félagsmála og lendir með sinn versta
tíma á versta tíma alþjóðamálanna. Það er svo sem ekki
o.ð iindra, að vér lendum i hafvillur, en gæfa vor er engu að
síður í veði, að við neytum allrar orku til að standa af oss
hrotsjóina og ná höfn í fögru, fyrirheitnu landi. Það er
gamla sagan um gelgjuskeiðið — liér aðeins í óumræðilega
stækkáðri mynd.
Vér tókum upp nútímatækni í fiskveiðum og verzlun.
tltgerðarmenn og kaupmenn urðu ríkir — á íslenzkan mæli-
kvarða------og það revndist, eins og oft áður, „örðugt fyrir
ríkan mann að ganga inn í guðsrikið“. Ríka fólkið hugsaði
hara um sig. Það vanlaði þjóðfélagsleg sjónarmið. Og eftir-
leikurinn varð óvandur. Daglaunamenn, sjómenn, iðnaðar-
menn og aðrir verkamenn mynduðu samtök sín. Þar var
hart látið mæta hörðu. Verkalýðurinn tók það eftir liinum
i'íku að hugsa bara um sig. Þjóðfélagsleg sjónarmið voru
einskis virt. Félagsskapur verkalýðsins varð voldugasla afl-
ið í landinu. Þegar alþjóðleg kreppa skall á landi voru, jafn-
framt stórkostlegum ' markaðamissi, skoruðust verklýðsfé-
lögin (og stjórnmálaflokkar þeirra) algerlega undan þvi
að taka þátt í áföllunum. Kaupskrúfan var hert æ meir —-
með Jjeim árangri, að ekki var unnt að nota vinnuaflið í
landinu nema til hálfs, meiri hluti útgerðarinnar og helm-
ingur bændastéttarinnar varð raunverulega gjaldþrota, en
verkalýðnrinn fékk reynslu um, hversu farsæll J>að er, að
ætla sér að lifa á liáum töxtum í stað sæmilegra árstekna.
Hið socialistiska félagsmálaráðuneyti fékk socialistiskt
iélágsmálaráðuneyti í SvíJjjóð til að senda hingað socialist-
iskan hagfræðing, til að láta uppi álit um orsakir og úrbætur
kreppunnar. Aðalsvör lians voru: I engu landi álfunnar öðru
en Islandi hefði kaupið farið hækkandi undir þessum kring-
mnstæðum; í öllum löndum öðrum Iiefði verið litið á lækk-
11 n sem gagnráðstöfun við kreppunni. Auk þess er gengi
krónunnar 25'/< of hátt. Það var ekki mínnst meir á J>að
mál af Jjeim, sem með völdin fóru, ■— og hinir voru of upp-
teknir af dægurjjrasi eða of sljóvir eða hver veit hvað, til
bess að halda svari hins aðfengna ráðunauts á lofti.
Jörd 199