Jörð - 01.09.1942, Page 62

ANDLEG VIÐHORF
Gretar Fells:
„Bókstafurinn og andinn“
Þ
ÉR hafið, lierra ritstjóri,
gert
fyrirleslur minn um
„bókstafinn og andann“ að umræðuefni í siðasta hefti
JARÐAR (ágústheftinu). Með því að mér virðist, að í
grein yðar kenni nokkurs misskilnings, sem auðvelt ælti að
vera að leiðrétta, lel ég rétt að Inðja yður um rúm í tímariti
yðar fyrir eftirfarandi athugasemdir.
Líkingamálið.
ÞAÐ er ekki rétt, að cg ráðist nokkurs staðar í fvrirlestri
minum (vitandi eða óvitandi) á líkingamálið sjálft.
En ég ræðst á liina einkennilega þrálátu en viðsjárverðu til-
iineigingu mannanna til þess að túlka líkingamálið bókstaf-
lega. Þannig er fra mínu sjónarmiði eklcert á móti þvi, að
menn kalli guð t. d. „föður“, „ástvin“ eða eitthvað annað, ef
þeir fara aðeins ekki að iuigsa sér hann í einhverju ákveðnu
takmörkuðu gerfi, t. d. i gerfi gamals manns með grátt al-
skegg. Ef menn á annað horð viðurkenna, að eitlhvað sé lík-
ing, þá er það í raun og veru um leið óbein viðurkenning á
þvi, að það eigi ekki að skiljast bókstaflega. Menn verða að
vera hreinskilnir við sjálfa sig i þessum efnum. Ég geri ráð
fyrir, að ]æir séu ekki ýkja margir, er séu hrifnari af skáld-
legu líkingamáli en ég, — en það er eimnitt af ást á líkinga-
málinu og af virðingu fyrir því, að ég vil umgangast það 1
sem mestri hæð sem líkingamál — sem eins lconar skáldskap
— en ekki draga það niður í barnagarða bókstafsins. Og nu
vil ég spvrja: Er mikill munur á villimanninum, sem býr sér
til mynd úr tré af guði sínum — venjuíega mynd af ægilega
úteygðum manni og stórmynntum —- og á liinum svo kallaða
siðaða manni, sem að vísu hýr sér ekki til trémynd af guði
sínum, heldur hugmynd, — og skiptir það nokkru máli 1
252 jörd