Syrpa - 01.07.1915, Side 45

SYRPA, I. HEFTI 19lS
43
ing-skák í samanburöi viö þær hern-
aöaraðferðir, sem nú tíðkast. Flug-
vélarnar láta sprengikúlum rigna
yfir borginnar; neöansjávarbátar læö-
ast að stærstu herskipunum og senda
þeim tundursendla, sem ekkert
stenzt fyrir; sprengiduflum er dreift
unt allan sjó, og þar mara þau í
miöju kafi og sprengja í loft upp alt
sem kemur viö þau. Aö vísu
spretta ekki herskarar upp úr strá-
heilli jörðunni, en jöröin er grafin
.sundur og hersveitirnar spretta upp
úr skotgröfunum, þegar óvinirnir
koina í færi. Ekkert hefir veriö
sparað, hvorki hugvit né fé til þess
gera drápsvélarnar sent allra stór-
virkastar; og vísindalegar uppgötv-
anir hafa verið notaöar til umbóta í
hernaðaraðferöum ekki síður en í
friðsamlegri störfum.
Þegar Nelson aðmíráll vann sinn
fræga sigur í sjóorustunni við Traf-
algar árið 1805 var stærsta herskip
í flota Englendinga 2500 smálestir
að stærð. Stærstu herskip, sem nú
eru bygð, eru um 25000 smálestir.
Þá voru öll skip bygð úr eik og
hreyfðust eingöngu fyrir seglum.
Þau stærri voru afar-rammbygð og
þoldu vel fallbyssuskot þeirra tíma,
en þau voru sein í snúningum og
erfitt að beita þeim. Stærstu skip-
in voru kölluð línuskip (ships of the
line) og var nafnið dregið af því að
þegar þeirn var lagt til orustu voru
þau látin liggja í röðum hvort fram
af öðru. Þetta var nauðsynlegt
vegna þess að fallbyssurnar voru
allar á hliðunum og ómögulegt var
að skjóta fram eða aftur af skipinu.
í þessum skipum voru tvö eða þrjú,
og stundum jafnvel fleiri, þilför
hvort upp af öðru. Þau stærstu
höfðu um og yfir 100 fallbyssur,
Stærsta skip Nejsons hafði 120 fall-
byssur. Fallbyssunum var komið
fyrir á þilförunum, og var skotið út
um göt á hliðunum. Allar 120 fall-
byssurnar gátu sent frá sér 2500
pund af járni í einu, en það er lítið
meira en skot úr einni fallbyssu nú.
Sprengikúlur voru þá óþektar.
Nokkru mitini en línuskipin voru
fregáturnar og voru þær sérstak-
lega notaðar til njósnarferða og
snúninga í orustum. Enn þá minni
skip, sem höfðu aðeins eitt þilfar,
voru notuð til að elta uppi flutninga-
skip og kaupför. Bæði línuskip og
fregátur höfðu afar mikil segl, enda
var það nauðsynlegt til að gefa þeim
sæmilegan hraða.
Þegar farið var að nota gufuaflið
til að hreyfa skip, lögðust herskip
sem gengu fyrir seglum smám sam-
an niður; síðasta seglskipið í herfiota
Englendinga var lagt niður einhvern
tíma milli 1860 og 70. En lengi
framan af voru herskip, sem gengu
fyrir gufuafii, bygð úr tré. En eftir
því sem kraftmeiri fallbyssur voru
fundnar upp varð meiri nauðsyn á
að hafa skipin rammbygðari. Var
þá farið að verja tréskipin með járni,
og UPP ur því að byggja þau ein-
göngu úr járni og stáli. í Banda-
ríkjunum voru bygð einkennileg her-
skip, sem að nokkru leyti urðu fyr-
írmynd nútíðarherskipa. Þau voru
kölluð monitorar. Voru þau ákaf-
lega borðlág og höfðu fáar öflugar
fallbyssur, sent var komið fyrir í á-
kaflega sterkum turni á miðju skip-
inu. Þessi skip voru lítil og urðu
ekki notuð nema nálægt landi. Þau
lögðust fljótt niður aftur og voru
hvergi notuð nenia í Ameríku. En
Englendingar bygðu skip 1876, sem
var svipað að gerð og monitorarnir,