Syrpa - 01.07.1915, Síða 47

SYRPA, I. HEFTI 1915
45
Honum verÖur ekki skotiS íi lengra
færi en hérumbil 6000 feturn; en svo
er sprengimagn hans mikiS aS jafn-
vel sterkustu herskip rifna sundur
af því. TundurbíitagerSinni hefir
farið afar-mikiS fram allra síðustu
árin. Fyrst voru bátarnir litlir og
gátu ekki fariS langt einir, enhiú
má senda þá mörg hundruö mílur,
eins og hefir sýnt sig í stríöinu nú
þegar, og þeir geta veriS Iengi neS-
ansjávar, án þess aS skipshöfnin líöi
nokkur óþægindi vegna loflleysis.
Eini vegurinn til aS forSast skej'ti
tundurbátanna er aö veröa þeirra
var í tínia. Vegna þess aB þeir fara
miklu hægar niöri í sjónum en flest
skip geta fariö á yfirborSinu, er
auövelt fyrir skip aö komast úr skot-
færi viS þá, ef þau veröa þeirra vör
nógu snemma. Til þess að tundur-
sendillinn hitti, þarf hliö skipsins
að snúa aS tundurbátnum. Getur
því snöggur snúningureöa viðbragS
oft bjargaö skipi, sem er komiS í
færi við tundurbát, ef þaö veröur
hans vart í tíma. Skip geta siglt á
tundurbáta og sökt þeim; eiga þeir
erfitt meS að komast undan sökum
hraöamunarins. ÞaS er álitiS að
loftför geti komiS aö miklu gagni í
því aS gjöra herskipum aSvart um
nærveru tundurbáta. Þeir geta
ekki fariö svo djúpt aS þeir veröi
ekki séöir úr loftförum. Tundur-
bátarnir eru, aS líkindum, hættuleg-
ustu drápsvélarnar, sem enn þá hafa
veriö fundnar upp, og viröist vafa-
samt, hvort unt sé aö finna nokkrar
öruggar varnir gegn þeim.
Mörg skip hafa farist síðan stríSiö
byrjaSi af því aö rekast á sprengi-
dufl. Þjóöverjar stráSu þeim um
allan Noröursjóinn í byrjun stríðs-
ins, þótt þaö sé taliS gagnstætt al-
þjóöa hernaSarreglum, aS leggja
sprengidufl þar sem skipum hlut-
lausra þjóöa er hælta búin af þeim.
Eins og kunnugt er, hafa mörg flutn-
inga- og fiskiskip hlutlausra þjóða,
þar á meSal eitt íslenzkt, farist í
Noröursjónum síöan stríðiS byrjaSi.
Sprengidufl hafa áður verið notuö,
t. d. í stríSinu milli Rússa og Jap-
aníta; Rússar lögöu þau þá fyrir
framan Port Arthur höfn, svo jap-
önsk herskip gætu ekki siglt þar
inn. Sprengidufl eru meS ýmsu
nióti. Sum eru þannig gjörS, aö
kveikja má í þeim úr landi meS raf-
magns^traumi. Þau eölilega eru
aö eins no*mS í höfnum og mjög
nálægt landi. Onnur tegund þeirra
eru fljútandi dufl, sem reka á yfir-
boröi hafsins. Þau sjást og má ó-
nýta þau með því aö skjóta á þau.
Þriðja tegundin er þau, sem eru
nokkur fet fyrir niðan vfirhorSiS og
eru stjóruö niður svo þau reka ekki
til. Bæöi þau og rekduflin springa
meö voSa krafti, þegar eitthvað
rekst á þau. Duflin eru kúlur fyltar
meö sterkustu sprengiefnum, og er
loftrúm í þeim til aS halda þeim á
floti. Stjóruðu duflin hafa stjóra á-
fastan, sem leitar til botns strax og
þeim er kastað í sjóinn. Á þeim er
áhald, sem orsakar þaö að mátulega
mikið rekst út af tauginni, sem
tengir duflið við stjórann, eftir dýp-
inu, svo að þegar stjórinn nemur viS
botn, er duflið sjálft rétt undir vatns
yfirboröinu. Stundum eru tvö dufl
tengd saman meS taug. Skip, sem
siglir á milli þeirra hittir taugina
og viS það dragast hæði duflin aö
bliðum skipsins. Duflin springa af
hristingnum sem á þau kemur, þeg-
ar skip rekst á þau, og er spreng-
ingin svo kröftug aS fá skip stand-