Eimreiðin - 01.04.1927, Síða 107

eimreiðin
RITSJÁ
203
framkuæmir líflátsdóma hans. Eftir þessa viðkynningu sína af mönnunum
Setur sendiherra myndað sér skoðun um þá. Hann sendir skeyti til
Júpíters með þessum orðum úr Snorra-Eddu: „Alla hluti skilja mennirnir
jarðlegri skilningu, því að þeim er eigi gefin andleg spektin". Á því
endar fyrsti þáttur leiksins.
Næsti þáttur gerist I stofu hjá sendiherra. Höf. hefur lagt grundvöll að
ástarsögu í fyrsta þætti, milli sendiherrans og ungrar stúlku, írenu kom-
tessu. Þeirri sögu er haldið hér áfram. Ástir þeirra írenu og Devún-
dríams eru eins ólíkar eins og dagur og nótt. Jarðnesk ást og himnesk eiga
erfitt með að mætast, andstæðurnar svo miklar, — eins og í mynd Tizians.
Og fulltrúa hinnar jarðnesku ástar verða þær andstæður um megn. Þegar
írena kemur til að kveðja í þriðja þætti, segir hún: „Þér elskið mig, og
þó hryggir það yður ekki neitt, að ég skuli fara?“ Sendiherra: „Þegar
maður élskar einhvern, hvernig á maður þá að vera annað en glaður?"
Komtessan: „Og eins þó að maður missi ást hennar?" Sendiherra:
„Hana missir maður eingöngu af því, að þá verður hamingja hennar
stærri“. Það væri fróðlegt að vita, hvað mannkynið þyrfti að iifa
margar árþúsundir enn til þess, að menn botnuðu alment nokkuð að ráði
• þessari hugsun, þessari mikilvægu undirstöðu allrar sannrar farsældar.
Samtöl sendiherrans við ráðherrafrúna, kolaburgeisinn, þenna velgerða-
mann þjóðfélagsins, og prófessorinn, fulltrúa vísindanna, sýna oss menn-
ingu Jarðar eins og í spegli, og er ágætlega um þau búið, einkum sam-
talið við fulltrúa vísindanna. Vísindi vor jarðbúa fá þann dóm hjá sendi-
herra, að þau bæti að vísu við vöxt náttúrunnar, en ekki við vöxt andans.
Það er vísindunum að kenna, að mannkynið hefur, bæði að hugsun og
siðferði, því nær staðið í stað. Auðvítað þolir hvorugur, kolaburgeisinn
eða prófessorinn að heyra beiskan sannleikann og rjúka báðir stór-
reiðir á dyr.
Þriðji þátturinn fer fram úti í skógi. Eftir að komtessan hefur kvatt
sendiherra, verður kaldraninn á vegi hans, einskonar persónugerfingur
beiskjunnar og napurleikans, og loks umrenningurinn, þessi umburðarlyndi
píslarvottur, sem vekur honum að síðustu trúna á, að ekki sé vonlaust um
mennina. Þungamiðja leiksins Iiggur að mestu leyti í þessum samfundum
við umrenninginn, og eitthvert mesta kjarnaatriðið er það, þegar sendi-
herra gefur honum og mönnunum í hans nafni blessun sína. En ekki
verður þetta verulega áhrifamikið á Ieiksviði, eins og höf. hefur frá því
Sengið. Hér reynir líka mikið á leikhæfileika beggja. Annars er sendi-
herrann langerfiðasta hlutverkið. Leikurinn endar á því, að tveir menn