Eimreiðin - 01.07.1946, Síða 49

eimreiðin
Gerviheljur,
Þegar Gísli Þorsteinsson gerði atreiðina að Gretti forðum, skip-
aði hann svo fyrir, að þeir félagar skyldu ríða í litklæðum „ok
látum skógarmanninn þat sjá, at vér erum eigi sem aðrir föru-
menn, er hér rekask dagliga“. Grettir sá frá bæli sínu livar skein á
skrúðklæðin og smelta skjölduna og varð forvitni á að finna þá,
«er svo mikit gambraði“. Grettir sá fljótt eftir að fundum lians og
Gisla bar saman, að Gísli var eigi slíkur fullhugi, sem hann lézt,
því að hann stóð jafnan að baki mönnum sínum. Lauk viðskiptum
þeirra^Grettis og Gísla svo, sem frægt er orðið, að Gísli lagði á
flótta og reytti af sér allar spjarir á flóttanum, unz stóð uppi ber-
strípaður á skyrtunni einni. Greip þá Grettir oflátunginn, rak
skyrtuna fram yfir höfuð honum, lét ganga vöndinn um bak lion-
Um og báðar síður, afliýddi hann með öllu og lét hann síðan laus-
an. En af Gísla er það að segja, að hann komst við illan leik lieim
a bæ einn, lá þar í viku — og „liljóp blástur í búkinn“.
Gervihetjur slíkar, sem Gísli var, eru eittlivert ömurlegasta fyrir-
kæri allra alda og einnig vorrar. Einkum er það átakanlegt að
§efa mannfyrirbærum þessum gaum á tímum mikilla fórna, svo
sem síðastliðin styrjaldarár liafa verið um heim allan. Það eina,
sem bjargað getur frá ógleði atliugendum þessara fyrirbæra í
þjóðlífinUi er að láta sér aldrei sjást yfir liið kátbroslega í fari
þeirra. Það eitt getur sætt oss við að sýna umburðarlyndi
nfkáraskapnum, að liann vekur til meðaumkvunarblandinnar
kýmni, alveg eins og frásögnin um himpingar og hrakfarir Gísla
korsteinssonar forðum.
Saga vorra tíma geymir margar frásagnir um hetjudáðir. 1
^ýafstaðinni styrjöld reyndi á hetjur þjóðanna. Þær reyndust að
Vera til hvarvetna. Og mörg hetjudáðin liefur verið unnin á liðnum
Saga Islands er einnig hetjusaga — og frá styrjaldarárunum
Seymast frásagnir um hetjulega framkomu íslenzkra sjómanna,
Sem lentu í ógnum styrjaldarinnar. Island átti syni og dætur,
Sem reyndust hetjur, er á hólminn kom, og á þær ennþá.
13