Eimreiðin - 01.04.1954, Page 16

88
EINAR JÓNSSON, LISTAMAÐUR
eimreiðin
urhimins — og hina rósfingruðu morgungyðju rísa sjálfa úr
sæti í austri og svipast um í árbjörtum heimi nýrra dásemda.
Hér birtist upprisutrú og upprisumáttur hins áttræða meistara
í sjálfu sólarlaginu, að kvöldi langrar og atorkusamrar ævi,
sem sjálft er birta og blikandi log, eins og íslenzk náttúra verð-
ur fegurst um Jónsmessuleytið, þegar öll nótt er orðin að degi
og heiðríkja lágnættisins laugast í ljóshafi morgunsins.
II.
Fágætt er að hitta fyrir menn, sem frá vöggu til grafar eru
sjálfum sér sannir og trúir. Lifið leggur á flesta einhverjar
flækjur og leiðir afvega. Menn láta glepjast af gyllingum, verða
manna þrælar, en varpa hugsjón æsku sinnar í útlegð. Einkum
er hætt við, að sjálfselska og metorðagirnd teymi menn og vilh
sýn, bæði á sjálfum sér og öðrum. Menn láta ginnast af lofi
og fagurgala og hættir þá til að fara eftir röddum loftungnanna,
en gleyma sinni eigin innri rödd. Hér á landi fer manndýrk-
unin stundum út í hlægilegar öfgar. Á flokkapólitikin, sem
dregur allt í dilka, ekki hvað minnstan þátt í því. Skáldskapur,
listir, jafnvel manngildi, er stundum metið eftir því, hvar í
flokki menn eru eða þá hvar í flokk muni vera hægt að teyma
þá. Einar Jónsson, myndhöggvari, er sá maður, sem aldrei
hefur hvikað frá hugsjón lífs síns. Hann hefur reynzt sjálfum
sér trúr og fylgt sinni eigin innri rödd. Og svo er enn nú, er
hann hefur fyllt áttunda áratuginn.
Einar Jónsson er einstæður í íslenzkri listsögu. Það er ógern-
ingur að bera hann saman við aðra eldri listamenn. Manni get-
ur komið í hug Leonardo da Vinci, hinn mikli ítalski málari
og myndhöggvari frá miðöldum (1452—1519), þegar litið er
yfir verk Einars Jónssonar. Einkum minna hugsmíðar hans
sumar, sem hann hefur mótað í steininn, á meistarann Vinci.
Eins getur að manni flögrað minningin um skáldið, málarann
og dráttsnillinginn William Blake (1757-—1827) og hin inn-
blásnu táknrænu verk hans, við að skoða sumt eftir Einar,
einkum málverk hans og dráttmyndir. En samanburðurinn a
honum við aðra verður ætíð erfiður, af því að hann er svo sjálf-
stæður í list sinni og verður því aldrei flokkaður með öðrum,
nema aðeins á einn hátt: hann er rammíslenzkur í anda og