Eimreiðin - 01.04.1954, Blaðsíða 61

EIMREIÐIN
ARABISKAR BÓKMENNTIR
133
Ur í Libanon, en fluttist 12 ára til Bandaríkjanna og dvaldi þar
um langt skeið, og Khalil Gibran (1883—1931), sem einnig var
íæddur í Libanon, en fluttist ungur til Bandaríkjanna og dvaldi
leRgst af í New York. Hann ritaði bæði á arabisku og ensku,
einkum skáldsögur. Meðal merkustu skáldsagna hans á arabisku
eru Brúðir engjanna, Sálir í uppreisn, Brotnir vængir, Tár og
bros og Stórviðri. Á ensku kom út eftir hann árið 1923 ritið
Spámaðurinn, sem um skeið var metsölubók í Bandaríkjunum,
ennfremur Brimlöður og sandur (1926) og Jesús, mannssonurinn
(1928). Hann er mjög ljóðrænn og rit hans þrungin spámannlegri
andagift.
í og upp úr fyrri heimsstyrjöldinni (1914—18) fjölgaði þeim
mjög, sem fengust við skáldsagnagerð, einkum í Egyptalandi og
Sýrlandi. Meðal þeirra er Egyptinn Ahmad Shawqi, sem reit skáld-
söguna Indverska mærin. Frásögn hans er hrífandi og hugmynda-
flugið því nær ótakmarkað. Husayn Haykal, annað egypzkt sagna-
skáld, samdi söguna „Zaynab", sem mikið þótti til koma og var
kvikmynduð árið 1929. Ýmsir fleiri arabiskir skáldsagnahöfund-
ar hafa á síðustu áratugum vakið athygli, bæði heima fyrir og
erlendis, fyrir skáldsögur sínar.
Um arabiskar leikbókmenntir er ekki að ræða fyrr en kemur
fram á miðja 19. öld. Grísk leiklist náði aldrei neinni útbreiðslu
í löndum Múhameðstrúarmanna, enda var hún í ýmsu gagnstæð
kenningum Kóransins, svo sem það, að konur kæmu opinberlega
fram á leiksviði. Þegar Napóleon mikli lagði undir sig Egypta-
land, flutti hann með sér leikara og listamenn og kom þar á fót
leikhúsi til að skemmta hermönnum sínum. En leikhúsið hætti
störfum, þegar herinn hvarf aftur úr landinu. Svo leið hálf öld,
Þar til fyrst var sýndur sjónleikur í löndum Araba. Það var þó
ekki í Egyptalandi, heldur í Libanon. Skáldið Qasim Amin, sem
olli mikilli hneykslun meðal Araba með bókum sínum um kven-
frelsi, undirbjó jarðveginn fyrir leiklistina. Það var einn úr flokki
kristna minnihlutans í Libanon, skáldið Marun Naqqash, sem átti
heiðurinn af því að gangast fyrir á sínu eigin heimili sýningu
sjónleiks í fyrsta sinn í arabiskum löndum. Það var eitt leikrita
Molieres, sem varð fyrir valinu, en tveim árum síðar var sýndur
sjónleikurinn Harun al-Rashid, sem Naqqash hafði sjálfur samið.
Með þessu var ísinn brotinn, og náði leiklistin brátt vinsældum
rneðal Araba, einkum fyrir áhrif frá ítalskri leiklist. Bæði voru
sýnd þýdd leikrit eftir Corneille, Hugo og Shakespeare og fleiri
°g einnig leikrit eftir arabiska höfunda. Fyrsti leikritahöfundur