Eimreiðin - 01.10.1956, Síða 33

Ef sta&reyiidíx’ ráða J»ví ekki
kvar vér stöíiduin «...
. eftir Guðmund Gíslason Hagalín.
Ræða flutt á almennum fundi, sem Stúdentafélag Reykjavíkur,
Stúdentafélag Háskólans og Félag íslenzkra rithöfunda héldu
í Gamla Bíó í Reykjavík 4. nóvember s.l.
íslendingurinn varð aldrei svo andlega dofinn, þrátt fyrir
hörmungar hungurs og kúgunar, að hann gleymdi þeirri stað-
reynd, að eitt sinn hafði ltann verið frjáls og átti alltaf rétt
hl frelsis. Hann aðhylltist kristna lærdóma friðsældar og
ntannhelgi, en hélt í heiðri minningu vígreifra feðra sinna
°g unni fornum kveðskap og sögurn. Hann sótti sér huggun
að knjám klerksins, sem sagði:
„í Kristí krafti ég segi:
Kom þú sæll, þegar þú vilt,“
sagði þetta við sjálfa Helju í þann tíð, sem hún átti ærið oft
hrýnt erindi um byggðir þessa lands, hendandi hungurdisk-
um yfir gaddinn eða yfir öskudrifna jörð. En hann sótti sér
einnig styrk og reisn, íslendingurinn, í manndómsanda kvæða
°g sagna — og vitsmunum sínum viðfangsefni í torráðnar
henningar og forna lífspeki. Margur var sá kotungurinn í
lslenzkum sveitum, sem átti sér kjarngóða menningu og
trausta og heiða lífskoðun, hafði á sér svipmót höfðingjans
°g bar í brjósti hilmishjarta. Því var það, að þá er frelsis-
hreyfingar hófust úti í f jarlægum heimi, þegar kúgaðar þjóðir
hristu klafann svo harkalega, að það hrikti í hásætum og stól-
konungar steyptust — og góðskáld þjóðarinnar og aðrir hug-
sjónamenn í lrópi íslenzkra menntamanna kynntu þessi tíð-
lndi í bundnu máli og óbundnu, þá lagði íslendingurinn
eyrun við. Þá barðist margt hraust hjarta undir vándum klæð-