Eimreiðin - 01.09.1964, Blaðsíða 51

EIMREIÐIN
215
salem; og geti hann ekki snúið andliti sínn, þá beini hann löngun
sinni til hins allra lielgasta.“ hað, sem þarna liggur að baki orð-
anna, er sá skilningnr, að enda þótt bænin sé ytri athöfn, sé gildi
hennar fólgið í því innra, sem með manninum býr. Þar sé hinn
eiginlegi vettvangur bænarinnar. 1 Talmud eru feiknin öll af fyrir-
mælum um hreinsanir, borðhald og hvíldardagshald, og margt af
því er svo nákvæmt, að tæplega er liægt að taka það bókstaflega.
T. d. segir einn rabbíinn, að maður, sem skeri eða nagi neglur
sínar á hvíldardegi, og kona, sem flétti hár sitt, máli augabrýr sínar
og liti vanga sína rauða á hvíldardegi, liali brotið lögmálið og eigi
að færa syndafórn. A hinn bóginn kunnu áreiðanlega margir lræði-
mennirnir að greina milli aðalatriða og aukaatriða í fyrirmælum
lögmálsins. Til eru svör nokkurra fræðimanna við spurningunni,
hvert sé hið æðsta boðorð í lögmálinu. Rabbí Hillel svaraði þannig:
,.Það, sem þér sjálfum er andstætt, skalt þú ekki gera náunga þín-
um. Þetta er allt lögmálið. Allt annað er aðcins til skýringar þessu.“
(Sab. 31 a). Rabbí Simeon gaf eftirfarandi svar: „Ekki það að læra
lögmálið, heldur framkvæmd þess, er aðalatriðið“ (Aboþ 1,17). Jesús
svaraði spurningunni, svo sem kunnugt er, með því að vísa til hins
tvöfalda kærleiksboðorðs. — í Talmud má einnig sjá, að jafnvel
farísearnir sjálfir gátu gert gys að flokksbræðrum sínum, sem voru
smámunasamir um of, og kölluðu þá guðrækin fífl. — Eru til ýmsar
sögur, sem lýsa slíku fólki. —
Þegar fræðimennirnir útskýrðu lögmálið, vitnuðu þeir jöfnum
höndum til allra rita gamla testamentisins, spámanna- og spekirita,
jafnt sem Mósebókanna. Þeir greindu rnilli þess, sem nefnt var
halaka, fyrirmæli um breytni, og hagada, sem fól í sér allt upp-
byggilegt efni yfirleitt. Og þeir mynduðu sér sérstakar túlkunar-
reglur, sem smám saman vorn lagðar til grundvallar við skýringar
lögmálsins. Sá fyrsti, sem skipaði þeim í fast kerfi, var Rabbí Hillel.
Hann gaf sjö reglur, og var hin lyrsta þeirra á þá leið, að draga
skuli ályktanir af því smærra til hins stærra. Af þeirri reglu leiddi
meðal annars hinar flóknu umræður um það, hvernig lögmálið
verkaði í smáatriðum. Af því skyldi þá vera hægt að draga ályktanir
um það, hvað við ætti í meiri háttar atriðum. En aðferð rabbíanna
við túlkun lögmálsins verður þó ekki skilin til fulls, nema menn
átti sig á því, að til var kenning eða hugmynd, sem vafalaust vó
allmikið upp á móti smámunasemi og orðhengilshætti. Hún var
á þá leið, að hið eiginlega lögmál væri ekki það, sem ritað væri