Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 59

ÞORSTEINN HELGASON
fjallað um sögu Norðurlanda. Þetta mun stafa af því að kennslubækurnar eru
norrænar, þýddar úr norsku annars vegar og dönsku hins vegar og í heimalöndum
þeirra er fjallað um Norðurlönd á öðrum vettvangi en í mannkynssögu.
Af þessari athugun er ljóst að Norðurlönd eiga lítinn skerf í íslenskum nám-
skrám. Leikum okkur að nokkrum skýringum á þessu ástandi:
1. Islendingar hafa fjarlægst svo norræn viðmið að þau eru ekki á dagskrá
lengur. Þeim fer fjölgandi sem „álíta að íslendingar eigi að horfa fram á
veginn og leggja áherslu á samstarf við Evrópubandalagið og þau við-
skiptasambönd sem m.a. Bandaríkin og Asíulönd hafa að bjóða" (Erna
Árnadóttir og Margrét Harðardóttir 1996:16).
2. Sögulega hafa Norðurlönd ekki verið helsta breytiafl um þróun íslensks
samfélags. Því er nær að fjalla um höfuðstöðvar valds og hugmynda -
við Miðjarðarhaf, í Mið-Evrópu, Englandi, Bandaríkjunum o.s.frv.
3. Norðurlandasaga er óspennandi. Kennslufræðilega er árangursríkara að
taka fjarlægari svæði til söguskoðunar.
4. Tengslunum við Norðurlönd er sinnt með því að kenna dönsku og
landafræði um þessi svæði.
Gætum að fyrsta atriðinu, hvaða landsvæði komi okkur mest við í nútímanum.
Lítum á tvo þætti (sjá Mynd 1 og Mynd 2) sem gefa sterka vísbendingu um tengsl
íslendinga við önnur lönd, annars vegar hvar þeir eru búsettir erlendis og hvert
nemendur sækja til framhaldsnáms.
Mynd 1
Islendingar við nám erlendis (lánþegar LÍN)
Fjöldi
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
1977 1980 1985 1990 1995 1996

□ Norður-Ameríka □ Evrópa utan Norðurlanda 1 Norðurlönd

l i 1 1 1
d bl
Heimild: Hagstofa fslands
Af þessum tölulegu upplýsingum að dæma virðist orðum aukið að Norðurlönd
hafi misst vægi sitt fyrir íslendinga. Þvert á móti má álykta að það hafi aukist.
Kaupmannahöfn hefur aldrei hætt að vera höfuðborg íslands, leiðir fslendinga
liggja þangað í ríkari mæli en til nokkurs annars áfangastaðar í útlöndum og þar er
langstærsta nýlenda íslendinga erlendis. Mikið er keypt af vörum frá Norðurlönd-
57