Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 53

Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 53
ÞORSTEINN HEIGASON Lausnin, sem samfélagsfræðin býður upp á, að mati Wolfgangs Edelsteins, er greiningargildi sögunnar í nútímanum (Wolfgang Edelstein 1988:188): Satnfélagsfræði gerist bæði arftaki og endurreisn sögunnar í skólunum og hugum nemenda, efhún gerir því hlutverki hennar skil að skýra gerð mannlegs samfélags viðþau skilyrði sem menn búa við hverju sinni. Samfélagsfræðiverkefnið allt var eitthvert merkasta, vandaðasta og metnaðarfyllsta skólaverkefni á Islandi á seinni áratugum. Það hefur þegar orðið mönnum tilefni til rannsókna og athugana og til þess verður litið enn um langa framtíð. Það liggur í hlutarins eðli að hægt sé að gagnrýna svo viðamikið kerfisverk frá ýmsum sjónar- hornum enda hefur það alla burði til að standa undir slíkri gagnrýni. Námskrá í líki kennslubóka Samfélagsfræðitilraunin fór út um þúfur sem heildstætt kerfi þó að hún skilaði vissum árangri, einkum á fyrstu námsárum grunnskóla, og hún setti mark sitt á margt af því sem á eftir kom. Frá 1985 hefur sögukennsla í grunnskólum verulega mótast af kennslubókum sem Gunnar Karlsson prófessor við Háskóla íslands skrif- aði og notaðar hafa verið í flestum skólum landsins (Gunnar Karlsson 1985-1988). Gunnar tók upp hanskann fyrir samfélagsfræðihópinn, einkum gegn þeim sem „vilja nota sögukennsluna til þess að þyrla upp moldviðri" (Gunnar Karlsson 1992:59)5 og hann reiknaði með að námsefni samfélagsfræðinnar yrði notað áfram. Engu að síður tók hann sjálfur annan pól í hæðina þegar hann skrifaði sínar bækur og var þar nálægt ýmsum sjónarmiðum gagnrýnendanna. í fyrsta lagi vildi hann skrifa samfellda Islandssögu. I öðru lagi aðhylltist hann ekki nálgunarleiðina frá lykilhugtökum og meginhugmyndum til efnisþátta. í þriðja lagi varaði hann við „einhliða áherslu á þjálfun og leikni samfara vanmati á sögulegu samhengi og yfirsýn..." (Gunnar Karlsson 1992:59). Hvað réð nánar vali Gunnars á inntaki er margþætt eins og fram kemur í blaðaviðtali (Gunnar Karlsson 1992:89):6 Markmiðið varð aðallega aðfá krökkunum tvennt: Nógu mikið til að hugsa um og sæmilega góðan texta til að lesa. Svo reynist sagan Itafa að bjóða upp á ýmislegt sem ég hafði aldrei hugsað út ífyrirfram. Ég get nefnt ykkur dæmi: Þegar ég rakti framfarasögu okkar íslendinga til nútímans, í þriðja heftinu af Sjálfstæði fslend- inga, þá reyndist upplagt að enda á eins konar niðurstöðukafla um það hvernig við höfum orðið auðug og svo tæknivædd að við verðum að takmarka framleiðslu, bæði í sjávarútvegi og landbúnaði. Þá kemur eins og af sjálfu sér að bera okkur saman við snauðar þjóðir og leggja fram til umhugsunar spurninguna um hvort það sé réttlátt að sumar þjóðir svamli í auði meðan aðrar þola skort. Þannigfór með þessa bók sem stcfndi á vissan hátt að því að byggja upp eðlilega þjóðrækni meðal lesenda sinna, að hún endaði á að snúa þjóðrækninni upp í ábyrga alþjóðarækni. Ég hef tröllatrú á því að láta söguna vinna þannig með manni og setja sér ekki öll mark- mið áður en kemur í Ijós hvað hún vill segja. Sagan er í eðli sínu lærdómsrík ef maður hlustar á það sem hún segir. 5 í kaflanum „Sögukennslu-skammdegið 1983-1984" sem upphaflega var birtur 1984. 6 í viðtali undir heitinu „Að gefa þjóðinni sögu", upphaflega birt 1989. 51
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.