Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 75

Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 75
KRISTÍN UNNSTEINSDÓTTIR Heitið Gullintanna hefur óneitanlega beina skírskotun til norrænnar goðafræði þar sem eitt af auknefnum ássins Heimdallar, varðmanns goðanna, var Gullintanni eða „hinn gulltennti". Þetta heiti mun eiga að gefa vísbendingu um hlutverk Heim- dallar sem goðs sólar, dags eða morgunroðans (Simek 1993:99). í Völuspá er Heim- dallur kynntur sem ættfaðir mannkynsins sem gefur til kynna ákveðinn skyldleika við Hermes sem á sér heimkynni bæði í mannheimum og goðaheimum (Eddu- kvæði 1985,1 b:72). Enn fremur hefur því verið haldið fram að Heimdallur sé elds- goð og hliðstæða indverska eldguðsins Agni (Simek 1993:99,110-111). Agni er eins og Heimdallur gulltenntur, en tennur hans, skörp tungan og hárflókarnir eiga að merkja eldsloga (Cooper 1993:100). Heimdallur er vörður goða og situr við himins enda að gæta brúarinnar Bifrastar fyrir bergrisum. í Gylfaginningu Snorra Sturlu- sonar er Heimdalli lýst þannig (Snorri Sturluson 1907, Gylf. 27): ... hann þarf minna svefn en fugl; hann sér jafnt nótt sem dag hundraÖ rasta frá sér; hann heyrir ok þat, er gras vex á jöröu eða ull á sauðum ok alt þat, er hæra lætr; hann hefir liiðr þann, er Gjallarhorn heitir, ok heyrir blástr hans í alla heima. Ljóst er að stelpan Helga er vel sett með slíkan vörð og hjálparhellu sem Gullintanna er sem á tengsl að rekja hvað snertir heiti og hlutverk til sjálfs útvarðar goðanna. Jung heldur því fram að tvær mikilvægustu uppgötvanir mannsins, að ná tök- um á eldinum og skapa sér tungumál, eigi sér sameiginlegan sálrænan bakgrunn (Jung 1975,1:167). í þessu sambandi er ekki úr vegi að veita því eftirtekt að Hermes, sendiboði grísku guðanna sem ferðast á milli goðheima, jarðar og undirheima, er einnig sagður guð tungumálsins. „Hann veitir mönnum málsnilld" segir um Hermes í þýðingu Steingríms Thorsteinssonar á Kennslubók í goðafræði Grikkja og Rómverja eftir H. W. Stoll frá síðustu öld (Stoll 1871:58). Þessi kennslubók var notuð víða í Þýskalandi og trúlega þýskumælandi löndum og því ekki ólíklegt að hana hafi borið fyrir augu Carls G. Jungs. Páll Skúlason heimspekingur vekur athygli á að grísku orðin „hermeneuen" (að túlka) og „hermeneia" (túlkun) séu dregin af nafni Hermesar og komi víða fyrir í grískum fornritum (Páll Skúlason 1981:175). í yfirlitsverki sínu um tákn bendir J. C. Cooper á að hundar hafi táknrænt gegnt margþættu hlutverki í mörgum menn- ingarsamfélögum. Auk hins alkunna varðarstarfs gegni hundar hlutverki túlkanda á milli dauðra manna og guða og hundar komi með eld eða geti stjórnað eldi annaðhvort af því þeir hafi uppgötvað eldinn eða hafi séð manninn kveikja eld. Cooper getur þess einnig að í sumum samfélögum sé litið á hunda sem ættfeður (Cooper 1993:92). Þessi hlutverk hundsins eiga sér bersýnilega hliðstæðu í hinum margþættu hlutverkum bæði Heimdallar og Hermesar. Animus Helgu - eldur og risar Eins og allar frásagnir byggist ævintýrið um Gullintönnu á samspili jafnvægisrösk- unar og jafnvægisleitar. Hér felst jafnvægisröskunin eða vandamálið á yfirborðinu í því að eldurinn slokknar í kotinu og Helga þarf að útvega eld að nýju. Að öðrum kosti er henni nauðugur einn kostur að leggjast fyrir og deyja. Móðir Helgu, sem sýnilega stendur fyrir kvenlega visku eða fornmyndina „hina miklu móður", leggur henni lífsreglurnar áður en hún deyr: 73
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.