Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 89

Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 89
SIGRÚN AÐALBJARNARDÓTTIR, LEIFUR GEIR HAFSTEINSSON Rannsóknir Baumrind á uppeldisháttum byggja á vettvangsathugunum og viðtölum við foreldra. Til að geta byggt á stærri úrtökum hafa Lamborn og félagar (1991) hannað spurningarlista sem mæla uppeldishætti sem byggja á rannsóknum hennar. í rannsókn sinni greindu þau að fjóra framangreinda uppeldishætti: leið- andi (authoritative), skipandi (authoritarian), eftirláta (indulgent) og afskiptalausa (neglectful). Að auki setja þau fram mælingu á uppeldishættinum „viðurkenning" (autonomy) sem felur í sér að foreldri viðurkenni unglinginn sem persónu með því að virða skoðanir hans, tilfinningar og athafnir.1 Þau könnuðu þó ekki þessa síðustu mælingu í samhengi við aðrar mælingar í rannsókn sinni. Niðurstöður Lamborns og félaga (1991) benda til þess að unglingar, sem lýsa foreldrum sínum sem leiöandi, sýni jákvæðasta matið á eigin hæfni (félagshæfni, námshæfni), finni síst til streitu og depurðar (innhverfðir eiginleikar) og séu ólík- legastir til að sýna áhættuhegðun er tekur til svindls í skóla, afbrota og vímuefna- neyslu (ein breyta: fjöldi skipta sem unglingar hafa reykt, drukkið áfengi, prófað marijúana og önnur vímuefni). Þessu er öfugt farið meðal unglinga sem lýsa for- eldrum sínum sem afskiptalausum. Unglingar sem telja foreldra sína skipandi komu þokkalega út á mælingum um áhættuhegðun (sbr. hlýðni við foreldra) en þeir mátu eigin hæfni slaka. Unglingar sem draga upp mynd af foreldrum sínum sem eftir- látum hafa aftur á móti trú á eigin hæfni, fremja sjaldan afbrot en neyta vímuefna tiltölulega oft. Þeir höfðu tilhneigingu til að svindla í skóla og vanrækja nám sitt. Lamborn og félagar renna stoðum undir þessar niðurstöður sínar með framhalds- rannsókn á sömu unglingum ári síðar, sem þau segja gefa til kynna áhrif uppeldis- hátta (sjá Steinberg, Lamborn, Darling, Mounts og Dornbusch 1994). Eins og sjá má hér að framan svipar niðurstöðum þeirra til niðurstaðna Baumrind (1991a, 1991b). Hvorki Baumrind (1991a) né Lamborn og félagar (1991) kanna sérstaklega mis- munandi uppeldishætti í tengslum við tóbaksreykingar unglinga. Eins og fram hefur komið fylgja tóbaksreykingum meiri líkur á vímuefnaneyslu (sjá til dæmis Donnermeyer 1992, Sigrúnu Aðalbjarnardóttur o.fl. 1997) og því teljum við mikil- vægt að athuga tengsl þeirra við uppeldishætti. Með langtímarannsókn og því að nota vandaða mælingu, sem tekur mið af mismunandi uppeldisháttum, teljum við okkur svara ákveðinni gagnrýni sem fram hefur komið á rannsóknir á þessu sviði á alþjóðlegum vettvangi (Conrad o.fl. 1992). Að auki hefur slík rannsókn ekki verið gerð fyrr hér á landi og ætti því að vera þarft innlegg í umræðu um áhættuhegðun unglinga og forvarnarstarf. Með hliðsjón af niðurstöðum rannsókna sem greint er frá hér að framan eru tilgátur okkar þær að: 1. unglingar sem lýsa foreldrum sínum sem leiðandi séu ólíklegri til að reykja en unglingar sem lýsa foreldrum sínum sem eftirlátum, skipandi eða afskiptalausum, 2. unglingar sem meta foreldra sína háa á mælingunni viðurkenning séu ólíklegri til að reykja, 1 Þeir félagar notuðu hugtakið „autonomy" eða sjálfstæði yfir þennan uppeldishátt. Okkur finnst það hugtak geta verið misvísandi með hliðsjón af þeim atriðum sem undir þennan þátt falla (sjá nánar í næsta kafla, AÖferö) og miðað við notkun orðsins „sjálfstæði" í íslensku. 87
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.