Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 16

UPPELDI O G LESTUR
að kvöldi. Lestur foreldranna var þeim sýnilegur frá unga aldri og þau voru sér
meðvituð um að hann var eitt af þeim áhugamálum sem foreldrar þeirra stunduðu.
Hjá foreldrum þeirra barna sem höfðu lítinn áhuga á lestri var þessu öfugt farið,
þeir sögðust ekki lesa að degi til heldur uppi í rúmi á kvöldin „þegar krakkarnir
eru sofnaðir". Foreldrarnir voru því ekki fyrirmynd að því að lesa í tómstundum
heldur var lestraráhugi þeirra falinn fyrir börnum þeirra.
Aðgangur að lesefni
Börnin höfðu öll ágætan aðgang að lestrarefni á heimilum sínum. Þau höfðu öll
fengið bækur að gjöf og það var algengt að á heimilunum væru til bækur sem eldri
systkini eða foreldrar þeirra höfðu átt. Hjá þeim börnum sem voru áhugasöm um
að lesa voru bókagjafir þó ekki aðeins bundnar við jól því sum þeirra höfðu einnig
fengið bækur í afmælisgjöf og það var algengt að keyptar hefðu verið áskriftir að
bókaklúbbum eða farið með þau á bókamarkaði til að kaupa bækur. Foreldrar
þessara barna höfðu einnig farið með þau á bókasöfn til að fá lánaðar bækur og
raunar létu nokkrir þeirra í ljós þá skoðun að það sem til væri á heimilunum gæti
aldrei verið nóg til að fullnægja þörfum barna fyrir lestrarefni.
Að fara með börnin á bókasafn í þeim tilgangi að kynna fyrir þeim það sem þar
er í boði var því eitt af því sem foreldrar gerðu til að vekja og viðhalda áhuga þeirra
á lestri. Slíkt var mun fátíðara hjá foreldrum barna sem voru áhugalítil um lestur,
en aðeins þrjú þessara barna höfðu farið með foreldri á bókasafn.
Lestur fyrir börn
Sú venja að lesa fyrir börn hefur færst í vöxt milli kynslóðanna þriggja. Það hafði
verið lesið fyrir rúmlega helming þátttakenda af elstu kynslóðinni og um þrjá
fjórðu hluta af foreldrum barnanna. Meðal þeirra sem lesið hafði verið fyrir var
bæði að finna fólk sem hafði lítinn áhuga á lestri og áhugasama lesendur og það
sama átti við um þann hóp þátttakenda sem ekki hafði verið lesið fyrir. Það var því
ekki hægt að sjá að samhengi væri milli þess og áhuga fólks á lestri, hvorki hjá
foreldrum barnanna né elstu kynslóðinni.
Foreldrar allra barnanna höfðu lesið fyrir þau áður en þau urðu sjálf læs þótt
nokkur munur væri á því í hversu miklum mæli það hafði verið gert. Það vakti hins
vegar athygli að fyrir fjögur af þeim sjö börnum sem voru áhugalítil um tóm-
stundalestur hafði verið lesið mjög mikið.
Greina mátti þrenns konar viðhorf hjá foreldrum barnanna gagnvart því gildi
sem það hefði að lesa fyrir börn. í fyrsta lagi var almennt ríkjandi meðal foreldr-
anna, þ.e. bæði þeirra barna sem höfðu áhuga á lestri og þeirra sem höfðu lítinn
áhuga, að með því að lesa fyrir börn sé verið að leggja grunninn að lestraráhuga
þeirra. I öðru lagi voru flestir foreldrar barna sem tilheyra báðum hópunum einnig
þeirrar skoðunar að það sé mikilvægt að lesa fyrir börn vegna þess að það hafi áhrif
á málþroska þeirra, „þau verða fyrri til máls og hafa meiri orðaforða", sagði ein
móðirin. I þriðja lagi létu nokkrir af foreldrum þeirra barna sem höfðu áhuga á
lestri í ljós það viðhorf að lesturinn hafi haft tilfinningalegt gildi fyrir bæði foreldra
og börn. Ein af mæðrunum sagði:

24