Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 21

ÁGÚSTA PÁLSDÓTTIR
Það er til dæmis í þessum tímaritum sem ég hefkeypt efni sem ég kæri mig alls ekki
um að þau lesi, það er til dæmis hálfgerður sori í þessu innan um.
Það var þó ekki auðvelt fyrir foreldrana að varast þetta því umræða um kynferðis-
mál birtist víðar en í tímaritum, hana var að finna bæði í útvarpi og sjónvarpi og
erfitt að koma í veg fyrir að börnin yrðu vör við hana.
Tveir af drengjunum þremur tilheyrðu fjölskyldum þar sem annað foreldrið var
skipandi en hitt eftirlátssamt, í einu tilviki notuðu báðir foreldrar skipandi aðferðir.
Enda þótt skipandi foreldrar segðust reyna að hvetja syni sína til að lesa þá lýstu
þeir þeim sem áhugalitlum um lestur. Afskipti þessara foreldra af lestrarvenjum
drengjanna fólust í því að þeir takmörkuðu aðgang þeirra að lesefni og lögðu
hömlur á það hvað þeir máttu lesa. Samræður um það sem börnin lásu tíðkuðust
almennt ekki og lestur virtist ekki vera sameiginlegt áhugamál foreldra og barna.
Þessu er öfugt farið við þær aðferðir sem leiðandi foreldrar notuðu þar sem lögð
var áhersla á að börn gætu sjálf valið úr miklu af lesefni og foreldrarnir gerðust
þátttakendur í ánægju barnanna af því sem þau lásu með því að spjalla við þau um
það og vöktu í leiðinni athygli þeirra á ýmsum tegundum af lesefni.
Eftirlátssamir foreldrar
Viðhorf eftirlátssamra foreldra var að þótt það væri „allt í lagi að leiðbeina" ef
börnin leituðu til þeirra að fyrra bragði, þá væri heppilegra að þau áttuðu sig sjálf á
því að hverju áhugi þeirra beindist, en að þeir reyndu að hafa áhrif á það. Einn af
feðrunum sagði:
Það er best að þau finni það sjálf, það er mín reynsla að það sé best að leyfa mönn-
um að átta sig sjálfum.
Foreldrarnir kusu þess vegna að draga sig í hlé og láta börnin „nokkuð sjálfala" um
að átta sig á því hvort þau vildu nota tómstundir sínar til að lesa. Þó eru dæmi um
að eftirlátssamir foreldrar hafi gert tilraun til að ýta undir lestraráhuga hjá börnum
sínum, en slíkar tilraunir stóðu yfir í stuttan tíma og voru gefnar upp á bátinn þegar
barnið sýndi ekki jákvæð viðbrögð.
Eftirlátssamir foreldrar töldu yfirleitt ekki ástæðu til að fylgjast með því hvað
börn sín læsu eða að reyna að koma í veg fyrir að þau læsu ákveðnar tegundir af
lesefni. Flestir þeirra litu svo á að það væri ekki þörf á því þar sem þeir „þekktu
þær bækur sem eru til á heimilinu" og þar væri ekkert sem börnin mættu ekki lesa,
auk þess sem börnin „sæktu ekkert í bækur." Sú skoðun var einnig látin í ljós að
slík bönn leiði til að það sé „laumast á bak við mann og gripið í það" og því sé
gagnslaust að setja börnum einhverjar reglur í þessum efnum.
Tvö af þeim börnum sem voru áhugasöm um að lesa tilheyrðu fjölskyldum þar
sem annað foreldrið var eftirlátssamt en hitt foreldrið leiðandi. Eftirlátssamir for-
eldrar voru algengir í hópi þeirra barna sem höfðu lítinn áhuga á lestri, en sex þess-
ara barna tilheyrðu fjölskyldum þar sem ýmist annað foreldrið eða báðir foreldrar
notuðu eftirlátssamar aðferðir. Þessir foreldrar létu yfirleitt í ljós þá skoðun að það
væri gott fyrir börn að lesa í tómstundum en töldu sig hafa „takmörkuð" áhrif á
lestrarvenjur barna sinna.
19