Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 73

Uppeldi og menntun - 01.01.1998, Blaðsíða 73
KRISTIN UNNSTEINSDOTTIR Sameiginlega dulvitundin hefur á sér goðsagnarlegt yfirbragð að mati Jungs og birtist í hreinni mynd í ævintýrum, goðsögnum, helgisögnum og þjóðtrú (Jung 1982:41). Goðsagnir og ævintýri varpa ljósi á kraft fornmyndanna í öllum mönnum og stuðla þannig að því að maðurinn geti sett eigin reynslu í stærra samhengi. Fornmyndirnar búa yfir eigin orku og það gerir þeim kleift að birta á táknrænan hátt það sem fram fer í sálardjúpunum (Jung 1990:79). Jung benti á að maðurinn noti iðulega tákn um hluti sem hann skilur ekki til fúllnustu, en maðurinn notar líka og býr til tákn ómeðvitað og birtast þau til dæmis sem fornmyndir í draumum, goðsögnum og ævintýrum (Jung 1990:21). Nánari grein verður gerð fyrir hugmyndum Jungs um þær fornmyndanna sem hann nefndi félagslega grímu, skugga, animus og sjálf við túlkun ævintýrsins Gullintönnu hér á eftir. Samkvæmt kenningum Jungs liggur leið mannsins til þroska um einsömunar- ferlið. Þetta ferli felst í því að ná meðvituðu samkomulagi við sinn innsta kjarna eða sjálfið og verða þannig heill. Til þess að það megi verða þarf maðurinn að virkja dulvitaða þætti sálarlífsins og gera sér grein fyrir þeim. Jung lýsir einsömuninni þannig að hún felist í því að svipta af sjálfinu annars vegar hinum fölsku lögum félagslegu grímunnar og hins vegar sefjandi mætti fornmyndanna (Jung 1966:174). Við hvert skref einsömunarferlisins verður umbreyting á persónuleikanum. Um- breyting á persónuleika felur í sér að uppfylla og gera sér ljósar nýjar og áður óþekktar þarfir og henni fylgir tímabundin bakrás. Umbreytingin er hvorki algjör né endanleg heldur ferli sem er stöðugt (Samules o.fl. 1990:66-67). ÆVINTÝRIÐ GULLINTANNA TÚLKAÐ í LJÓSI KENNINGA CARLS G. JUNGS UM FORNMYNDIR OG EINSÖMUN Þegar ævintýri er túlkað út frá greiningarsálfræði Jungs er gengið út frá því að allar söguhetjurnar og yfirleitt allir hlutar ævintýrsins séu fulltrúar fyrir mismunandi sálræna þætti, oft dulvitaðra, í einni og sömu persónunni (Estés 1994:426, Luthi 1984:161). í ævintýrinu Gullintönnu er sagt frá karli og kerlingu, Helgu dóttur þeirra, tíkinni Gullintönnu og risunum þrem. Þegar umbreytingu Helgu er lýst koma að auki við sögu grá gimbur, trafakefli og stjarna. I ævintýrinu gegnir Helga karlsdóttir aðalhlutverki. Því má líta svo á að ævintýrið Gullintanna snúist um Helgu og glímu hennar við öfl dulvitundarinnar. Þessi öfl birtast í öðrum per- sónum og hlutum sem fram koma í sögunni. Þegar Gullintanna er lesin með kenningar Jungs í huga kemur í ljós að í ævin- týrinu er að finna dulvitaða þætti sálarlífs Helgu, það er fornmyndirnar félagslega grímu (persona), skugga, animus og sjálfið. í Gullintönnu myndgerist hin félagslega gríma Helgu hvað greinilegast þegar hin atorkusama bóndadóttir setur á sig þríhyrnuna og bindur á sig klút, nær í koppinn sinn, leggur yfir hann torfusnepil og hleypur síðan við fót í leit að eldi. Að mati Jungs má ævinlega merkja dulvitund viðkomandi einstaklings beint eða óbeint á vali hinnar félagslegu grímu (Jung 1966:158). I félagslegu grímunni koma í ljós þau af starfskerfum sjálfsvitundarinnar, það er skynjun, hugsun, tilfinning eða 71
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.