Tímarit lögfræðinga - 01.01.1968, Síða 27

hennar. x) Þó getur svo atvikazt, að þarna beri nokkuð
á milli. Ástæðan er oftast sú, að geðlæknar hafa verið í
vafa um niðurstöðu og ekki treyst sér til að fullyrða um
sjúkdóminn. Þá er venja að gefa úrskurðinn „ikke sinn-
syk“. Dómarinn verður hins vegar að fylgja meginregl-
unni in dubio pro reo og sýknar því, ef forsendur úr-
skurðarins leiða í ljós, að vafi hefur verið um geðheil-
hrigði sakbornings. x) Skoðanir hafa verið skiptar í Nor-
egi um sönnunarbyrðina að þessu leyti. Norska refsilaga-
nefndin sagði í greinargerð frá 1922 um þetta mál, að
gera yrði ráð fyrir andlegri heilbrigði, unz hið gagnstæða
væri sannað. Það var m. a. rökstutt með því, að það gæti
ekki verið sakborningi í hag að vera úrskurðaður geð-
veikur, jafnvel þótt hann með því slyppi við refsingu.
Gegn þessu má færa þau rök, að í sumum tilfellum er
slíkur úrskurður sakborningi tvímælalaust 1 hag, t. d. ef
verknaður varðar lífláti. Enda er algengt, að sakborning-
ar geri sér upp geðveiki, þegar svo mikið er í liúfi. En
aðalrökin, er tefla má fram, eru þau, að sé maður ósak-
hæfur, er litið svo á, að sök hafi aldrei orðið til og
sökunautur eigi því að vera sýkn saka. Það er gagnstætt
réttarhugmvndum okkar að sakfella mann, ef verulegur
vafi er á um sök hans; aðeins grunur eða likur fyrir
sök hans.
Norska reglan virðist í fljótu bragði hafa ýmislegt sér
til ágætis fram yfir þá íslenzku. Mjög er það erfitt fyrir
lækna hvað þá fyrir dómara að segja til um andlegt ástand
sökunautar á þeim tíma, er brot var framið. Hlýtur þar
oft að koma til hæpin ályktun af ástandi hans á rann-
sóknartímabilinu og lýsingu sökunautar sjálfs á sálar-
ástandi sinu. Stundum er þó við lýsingu vitna að styðj-
ast. Sjaldnast vill þó svo vel til, að læknir hafi fylgzt
með andlegu heilbrigðisástandi sökunautar, áður en hann
íramdi brotið. Erfiðleikarnir aukast enn, ef reyna á að
x) Johs. Andenæs, Almennelig strafferett, bls. 262.
Tímarit lögfræðinga
25