Tímarit lögfræðinga - 01.11.1994, Page 26

geirs Þorgeirssonar um meint ofbeldi lögreglunnar sneru að mikilvægu málefni
og hefðu þann tilgang að hvetja til umræðu og opinberrar athugunar eða rann-
sóknar á meintu lögregluofbeldi, var það niðurstaða dómstólsins að rök
íslenska ríkisins væru ekki nægilega sterk til að sýna fram á að sú takmörkun
á frelsi til að tjá skoðanir sem Þorgeir Þorgeirsson varð fyrir, hefði verið
nauðsynleg í lýðræðissamfélagi.37 í ntáli Sigurðar Á. Sigurjónssonar gegn
íslandi er vísað til svigrúms ríkisins til mats - en það tekið fram, að þrátt
fyrir það svigrúnt, hafi ekki verið sýnt fram á að nægilegar ástæður hafi verið
fyrir þeim aðgerðum, sjá um dóm mannréttindadómstólsins í máli Sigurðar
Á. Sigurjónssonar gegn Islandi í kafla 4.2.5.
3.2.3 Aðferð Mannréttindadómstóls Evrópu við úrlausn mála
í málum þar sem reynir á mat á röksemdum aðildarríkis fyrir aðgerðum
sem takmarka þau réttindi sem tryggð eru 'með ákvæðum sáttmálans (einkum
í 8.-11. gr. sáttmálans um grundvallarfrelsisréttindi einstaklinga) beitir mann-
réttindadómstóllinn yfirleitt mjög svipuðum aðferðum við endurskoðun sína.
Greina má ákveðið ferli í úrlausnum dómstólsins, sem er að jafnaði þannig
að ef því er slegið föstu að ákvörðun, dómur eða aðstaða stríði gegn grund-
vallarréttindum þeim, sem talin eru í 8.-11. gr., leggur dómstóllinn mat á þrjú
skilyrði sem talin eru í 2. mgr. þessara greina:
a. hvort takmörkun eða skerðing á vernduðum réttindum sé í samræmi
við lög eða „mælt í lögum“ (e. in accordance with law)
b. hvort með takmörkuninni sé stefnt að lögmætu markmiði (e. legitimate
aim) og
c. hvort takmörkunin sé nauðsynleg í lýðfrjálsu þjóðfélagi (e. neccessary
in a democratic society).
Það er sjaldgæft að mannréttindadómstóllinn komist að þeirri niðurstöðu að
takmörkun tiltekinna réttinda í landsrétti byggist ekki á lögum, enda yfirleitt
lagaheimild fyrir að fara - eða ígildi settra laga.38 Þá er það að jafnaði ekki
hlutverk mannréttindadómstólsins að meta hvort lagaheimild sú sem aðildar-
ríki vísar til er nægilega skýr. f einstökum tilvikum hefur niðurstaða máls þó
oltið á því skilyrði að takmörkunin sé mælt í lögum eða í samræmi við lög.
í dómi mannréttindadómstólsins í málinu Kruslin gegn Frakklandi (1990)
37 Þorgeir Þorgeirsson gegn íslandi (dómur 25. júní 1992) Series A vol. 239, einkum fors.
64-69.
38 í Sunday Times niáiinu var það sérstaklega tekið fram. að með skilyrðinu um að takmörkun
væri lögmælt væri ekki eingöngu átt við sett lög heldur einnig fastmótaðar reglur coramon
law, en lögbann það sem hér um ræddi var byggt á ólögfestum reglum í breskum rétti um
vanvirðingu gagnvart dómstólum (contempt of court). Var það talið fara gegn tilgangi sátt-
málans og sjónarmiðum sem ráðandi voru við gerð hans, ef óskráðar reglur common law rétt-
arkerfa væru ekki lagðar að jöfnu lögum í meginlandsrétti. (Sunday Times málið, Series A
vol. 30, fors. 47).
174