Tímarit lögfræðinga - 01.03.1996, Qupperneq 9

Þegar skilið var á milli framkvæmdarvaldsstarfa þeirra sem með dómsvald fóru
og dómstarfa við gildistöku aðskilnaðarlaganna um mitt ár 1992, var fyrst og
fremst um að ræða framkvæmdarvaldsstörf sem að lögum voru á hendi þeirra sem
með dómsvald fóru. Náði breytingin að þessu leyti nær eingöngu til sýslumanna
og bæjarfógeta, en dómarar í Reykjavfk og sérstakir héraðsdómarar við nokkur
bæjarfógetaembætti utan Reykjavíkur voru því sem næst umboðsstarfalausir.
Ekki var í aðskilnaðarlögum tekin afstaða til stjómsýslustarfa dómara af því tagi
sem um getur í framangreindu svari dómsmálaráðherra og er hér um að ræða
ólögbundið svið að mestu leyti. Það hafði lengi tíðkast og tíðkast enn eins og
dæmin sanna að dómarar tækju að sér ákveðin störf á sviði stjómsýslunnar.
Dómarar hafa einnig tekið að sér önnur störf en á sviði stjómsýslunnar s.s.
kennslu, ekki síst við lagadeild háskólans.
Enda þótt þessar hefðir væm fyrir hendi við gildistöku aðskilnaðarins, þótti
dómumm engu að síður full ástæða til að skoða sinn eigin garð að þessu leyti og
á Dómaraþingi haustið 1993 vom þessi mál tekin til sérstakrar umræðu. Reyndar
var meira gert því að inn í þessa umræðu var dregið það álitamál hvað dómarar
mættu eiga og hvað ekki, en út í þá sálma verður ekki farið hér. Þessari umræðu,
sem segja má að standi enn, em gerð nokkur skil í 4. hefti þessa tímarits árið
1993, sem nýlega hefur verið endurprentað. Þrátt fyrir það þykir rétt að fara
nokkmm orðum um hana.
Nú skal það strax tekið fram sem má þó augljóst vera að dómarar hafa ekki
aukastörf með höndum sér til skemmtunar fyrst og fremst, þótt þau mörg hver
geti eflaust orðið mönnum til ánægju, heldur reyna þeir með því móti að drýgja
fastar tekjur sínar, eins og alsiða er hér á landi. Reyndar höfðu þær vonir vaknað
við aðskilnaðinn að hann myndi hafa í för með sér þá viðurkenningu á
dómarastarfinu að það bæri að launa með þeim hætti að dómarar byggju við
sæmilegt fjárhagslegt öryggi, en það hefur löngum verið talið þýðingarmikill
hluti sjálfstæðis dómsvaldsins, en ætlunin var að efla það að mun frá því sem áður
var. Þær vonir rættust reyndar í nokkra daga að verulegu marki því að 26. júní
1992 kvað Kjaradómur upp úrskurð um umtalsverðar launahækkanir. Bráða-
birgðalöggjafinn taldi hins vegar að við svo búið mætti ekki standa og
fyrirskipaði Kjaradómi hinn 3. júlí að lækka kaupið hvað hann og gerði hinn 12.
júlí og tók hinn nýi úrskurður gildi 1. ágúst. Kjaradómsmenn sögðu síðan allir af
sér að því verki loknu. Oft hafa hlutimir gengið hægar fyrir sig en hér varð raunin.
Þegar frá er talin leiðrétting á fjölda yfirvinnustunda, sem reyndar var að
töluverðu leyti tekin til baka með því að afnema greiðslu orlofs á yfirvinnu-
kaup, varð engin breyting á launum dómara frá árinu 1992 þar til úrskurður
Kjaradóms gekk 8. september sl. Virtist þá sagan frá því í júlí 1992 ætla að
endurtaka sig, en svo fór þó ekki.
Þessi launasaga er rakin hér því að hún skiptir vissulega máli um aukastörf dóm-
ara og hún er einnig rakin vegna þess, að dómarar hófu framangreinda umræðu
sína á Dómaraþingi 1993 í þeirri vondeyfð sem þá ríkti í kjaramálunum lfkt og nú.
Það breytti þó ekki í sjálfu sér miklu um gang umræðunnar og forsendur hennar.
3