Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Side 16

taka af skarið um að ríkið eigi að bera ábyrgð á tjóni, sem verður vegna þing-
lýsingarmistaka.
4.2 Þinglýsingalögin frá 1928
I lögum 30/1928, um þinglýsing skjala og aflýsing, var ekki að finna neitt
ákvæði um bótaábyrgð riksins. I frumvarpi því, sem síðar varð að lögum
30/1928, er ekkert fjallað um bótaábyrgð ríksins vegna þinglýsingamistaka.23 í
dönsku þinglýsingalögunum, lov om tinglysning, 111/1926, voru ítarleg ákvæði
um bótaábyrgð ríkisins í 30.-35. gr. laganna, sem mjög voru sniðin að hug-
myndum sem settar voru fram í drögum að frumvarpi til þinglýsingalaga árið
1923.24 Hin tilgreindu ákvæði í dönsku þinglýsingalögunum voru skýrð svo, að
saknæm háttsemi embættismanna væri ekki nauðsynleg til þess að ríkið yrði
skaðabótaskylt og til greina kæmi í einstökum tilvikum, að ábyrgðin yrði byggð
á hlutlægum grundvelli.25 Hinar víðtæku ábyrgðarreglur voru reistar á trygg-
ingasjónarmiðum, enda hugmynd Fr. Vinding Kruse upphaflega sú, að tiltekin
fjárhæð skyldi dregin af kostnaði við þinglýsingar hvert sinn og lögð í sjóð, sem
notaður yrði til að bæta tjónið. Frá þessu var horfið og mælt fyrir um ábyrgð
ríkissjóðs á slíku tjóni.26
4.3 Frumvarp til þinglýsingalaga frá 195927
Frumvarp til laga um þinglýsingar var lagt fyrir Alþingi á árinu 1959. Lög-
unum var ætlað að leysa af hólmi framangreind lög frá árinu 1928. Með frum-
varpinu fylgdi ítarleg greinargerð, þar sem fram komu ýmsar almennar skýr-
ingar, en einnig ítarlegar skýringar með flestum ákvæðum frumvarpsins. Það
sem hér skiptir einkum máli er, að í 49. gr. frumvarpsins var ákvæði um
bótaábyrgð ríkisins vegna þinglýsingarmistaka. Ákvæðið var svohljóðandi:
Nú hlýtur maður tjón, sem telja verður sennilega afleiðingu af mistökum þinglýs-
ingadómara, en bótakrefjandi á sjálfur ekki sök á því, og á hann þá rétt á bótum úr
ríkissjóði, ef tjónið stafar af því:
a. að hann hefur treyst þinglýsingarvottorði dómara, sbr. 9. gr., eða vottorði dómara
um efni þinglýsingarbóka (veðbókarvottorði), enda sé aðili grandlaus.
b. að skjali, sem borizt hefur til þinglýsingar, hefur ekki verið þinglýst, eða þinglýst
of seint.
c. að skjal verður að þoka fyrir síðar þinglýstu skjali samkvæmt 18. gr.
23 Alþingistíðindi 1928, A-deild, bls. 180-186.
24 Hugmyndir þessar voru settar fram af Fr. Vinding Kruse, sbr. rit hans Tinglysning samt nogle
spdrgsmaal i vor realkredit, bls. 339-361, einkum 353-355.
25 Sbr. Poul Andersen: Offentligretlig erstatningsansvar, bls. 80-81.
26 Fr. Vinding Kruse: Tinglysning samt nogle spprgsmaal i vor realkredit, bls. 353; Fr. Vinding
Kruse: Tinglysningsloven, bls. 194-199 og Poul Andersen: Offentligretlig erstatningsansvar, bls.
80-81.
27 Alþingistíðindi 1959, A-deild, bls. 738-795.
168