Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Page 20

greiða kröfumar samkvæmt skuldabréfum þeim, er G hafði keypt. Reyndi hann að
heimta eftirstöðvarnar hjá I, útgefanda bréfanna, en sá var gjaldþrota, og fékk G ekki
fullnustu af eignum þrotabús hans. Höfðaði hann mál á hendur ríkinu og krafðist
skaðabóta á grundvelli 49. gr. þinglýsingalaga. I dómi Hæstaréttar segir, að í kvöðum
þeim, sem á íbúðunum hvíldu, hafi falizt svo veigamiklar takmarkanir á eignarrétti,
að rík ástæða hafi verið til þess, að þeirra væri skilmerkilega getið í texta skuldabréf-
anna, er þau voru gefin út. Þar sem svo hafi ekki verið gert, hafi þinglýsingardómara
borið að bæta úr því með athugasemd. Þar sem þetta fórst fyrir, hafi borið að meta
það svo, að mistök hafi orðið við þinglýsingu bréfanna að þessu leyti. Tekið er fram
í dóminum, að skilyrði til þess að bætur verði dæmdar samkvæmt 49. gr. þinglýs-
ingalaga, sé að tjón teljist sennileg afleiðing mistakanna og ekki sök bótakrefjanda.
Jafnfram var sérstaklega vísað til a liðar 49. gr„ sem hér reyndi á, m.a. um, að skil-
yrði væri að tjónþoli væri grandlaus. í dómi Hæstaréttar segir jafnframt, að ákvæðið
um að kröfuhafa væri kunnar þinglýstar kvaðir, sem á eigninni hvfldu, væri ófull-
nægjandi og hafi gefið honum tilefni til að afla sér upplýsinga um hverjar þessar
kvaðir væru. Er tekið fram í forsendum dóms Hæstaréttar, að G væri viðskipta-
fræðingur og þótt óvíst væri, hvort hann hefði lokið því námi, er hann keypti
skuldabréfin, yrði að ætla að hann hefði þá búið yfir nægri þekkingu um verðbréfa-
viðskipti til þess að gera sér grein fyrir nauðsyn varúðar. Mátti því gera til hans ríkar
kröfur. Taldi dómurinn vegna þessa, að við G hefði mátt sakast um, að hann hefði
orðið fyrir tjóni og kröfum hans um skaðbætur var hafnað. Tveir dómenda skiluðu
sératkvæði, þar sem fram kom, að skipta ætti sök í málinu og láta G bera þriðjung
tjóns síns.
Hér eru mistök sönnuð og því skilyrði a liðar 49. gr. fullnægt. Hins vegar
veldur eigin sök tjónþola því, að réttur hans til skaðabóta fellur með öllu niður.
H 1994 2605
M hafði átt viðskipti við byggingavöruverzlunina H og stofnað þar til skuldar. Hann
gaf út skuldabréf tryggt með veði í fasteign, sem hann átti. Skuldabréfið var samið
þann 26. júlí 1988 af lögfræðingi, sem starfaði hjá H, og studdist hann við sex vikna
gamalt veðbókarvottorð. Veðskuldabréfinu var þinglýst án athugasemda. Skuldin
samkvæmt skuldabréfinu var ekki greidd og lenti M í alvarlegum vanskilum, svo hin
veðsetta fasteign var seld nauðungarsölu til tryggingar áhvflandi veðskuldum. Við
nauðungarsöluna kom í ljós, að á undan skuldabréfi H hvfldi skuld við tiltekið verð-
bréfafyrirtæki samkvæmt skuldabréfi útgefnu 29. júní 1988 og þinglýstu 1. júlí s.á.
Fékk H ekkert upp í kröfur sínar af söluandvirði hinnar veðsettu eignar og ekki gat
hann fengið fullnustu hjá M, sem var gjaldþrota og eignalaus. Höfðaði H mál á
hendur ríkinu og krafðist skaðabóta á grundvelli 49. gr. í dómi Hæstaréttar segir m.a.,
að samning veðskuldabréfs á grundvelli svo ótraustrar heimildar sem sex vikna
gamalt veðbókarvottorð var, væri mistök og „frumorsök“ að því tjóni, sem H teldi
sig hafa orðið fyrir. Að svo vöxnu máli brysti skilyrði fyrir því, að hann gæti átt rétt
til fébóta á grundvelli 49. gr. þinglýsingalaga.
Ekki sýnist hafa verið um það deilt í málinu, að þinglýsingarstjóra haft
samkvæmt 4. mgr. 7. gr. þinglýsingalaga borið að skrá athugasemd á skulda-
bréfið um veðskuldir þær, sem hvfldu á eigninni, en ekki voru tilgreindar á því.
172