Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Síða 29

hans hefði með bótaskyldri háttsemi átt sök á tjóni. Hið sama á við um um-
bjóðanda, ef umboðsmaður hans hefur valdið tjóni með bótaskyldum hætti.
Ymis önnur tilvik geta leitt til þess, að tjónþoli teljist bera ábyrgð á þeim, sem
á sök á tjóni í skilningi 49. gr., en gera verður það skilyrði, að það sé eitthvert
það réttarsamband með þeim, að það réttlæti takmörkun eða niðurfellingu bóta.
Ekki eru rök til að ganga lengra en almennar reglur leiða til og að framan er
lýst. Telja verður, að of langt sé gengið í síðast greindum dómi, svo og í H 1997
2779 og H 1998 128, sem fjallað er um að framan.
7.5 Sakarskipting samkvæmt 49. gr.
Það er athyglisvert, að í engum þeirra dóma, sem varða 49. gr. þinglýsinga-
laga, er beitt sakarskiptingu og það þótt viðurkennt sé, að um bótaskyldu
ríkisins sé að ræða. Eigin sök tjónþola eða manna, sem hann er talinn bera
ábyrgð á, leiðir í öllum tilvikum til algers brottfalls bótaréttar. Astæðulaust er
að ætla að skýra eigi 49. gr. svo, að meðábyrgð tjónþola eigi að leiða til algers
missis bótaréttar. Það væri líka andstætt skýringum í greinargerð, þar sem sér-
staklega er minnzt á möguleika á skiptingu sakar.46 Telja verður, að tilefni hafi
a.m.k. verið til þess í sumum þeirra dóma, þar sem sýknað er af bótakröfu, að
skipta sök, sbr. t.d. H 1993 644, H 1995 2480 og H 1996 980.
8. SKÝRING Á SAMBÆRILEGUM BÓTAREGLUM í DÖNSKUM
OG NORSKUM RÉTTI
8.1 Inngangur
Eins og fyrr hefur verið minnzt á voru íslenzku þinglýsingalögin sniðin eftir
m.a. norskum og sænskum, en einkum þó dönskum þinglýsingalögum. Það á
einnig við um reglu 49. gr. laganna. Það hefur því þýðingu hér að kanna
lauslega, hvernig reglunni hefur verið beitt í dönskum og norskum rétti, einkum
hvemig sennileg afleiðing, meðábyrgð tjónþola og þátttaka þriðja manns hefur
verið meðhöndluð í dómaframkvæmd í þessum löndum.
8.2 Danskur réttur
I 30. gr. dönsku þinglýsingalaganna frá 1986, sem byggja að stofni til á
lögunum frá 1926, er mælt fyrir um bótaskyldu ríkisins í þeim tilvikum, sem
nefnd eru í 31., 32., 34. og 35. gr. laganna. Þó ákvæði dönsku laganna séu að
formi til ólík bótaákvæði 49. gr. íslenzku þinglýsingalaganna, má ætla, að þau
taki a.m.k. til sömu tilvika og íslenzku lögin, einkum þegar litið er til almenna
ákvæðisins í 1. mgr. 35. gr. laganna. Á fyrstu 25 árunum frá gildistöku dönsku
þinglýsingalaganna voru einungis höfðuð fá mál til heimtu bóta vegna tjóns, er
leiddi af þinglýsingarmistökum og í mörgum þeirra var sýknað vegna eigin
46 Alþingistíðindi 1977-78, A-deild, bls. 1416.
181