Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Side 40

misstu fingur eða limi. Má vera að þá hafi látið nærri að missir vísifingurs
jafngilti 10% tekjutapi. Síðan hefur atvinnulífið breyst afar mikið. Þess vegna
er eðlilegt að breyta þurfi hlutföllum við notkun mælikvarðans. Auðvitað mætti
hugsa sér að breyta örorkustiganum, t.d. þannig að missir vísifingurs væri 4
stiga örorka en alblinda áfram 100 stig. Gegn slíkri breytingu mælir það að
stiginn er rótgróinn og breyting gæti leitt til ruglings. Enda er auðvelt að leysa
málið með því að breyta notkun stigans.
Nokkur reynsla er komin á örorkumöt eftir skaðabótalögunum. Algengast
virðist vera að fjárhagslegt örorkumat sé hið sama og læknisfræðilegt
örorkumat, þótt frávik séu til beggja hliða. 10 stiga læknisfræðileg örorka, sem
er það tilvik sem oftast kemur fyrir, leiðir oft til 10% fjárhagslegrar örorku,
stundum 5%. Við lítið er að styðjast þegar fjárhagsleg örorka er metin.
í álitsgerð frá Örorkunefnd frá því í júní 1999 um 64ra ára konu segir: Hún
hafði ekki verið á vinnumarkaði um nokkurra ára skeið af heilsufarsástœðum.
Við slíkar aðstæður eru að mati örorkunefndar ekki fyrir hendi skilyrði til að
meta varanlega örorku tjónþola útfrá þeim forsendum sem búa að baki 5. gr.
skaðabótalaga nr. 50/1993. Telur nefndin að í slíkum tilvikum sé ekkifyrir liendi
annar betri mœlikvarði á örorkustig tjónþola en að það sé hið sama og miska-
stigið
Nefndin mat bæði miskastig og örorkustig 7%. Þetta dæmi bendir ekki til
þess að notaður verði stighækkandi skali þegar örorkubætur verða ákveðnar út
frá miskastigi.
Samkvæmt athugasemdum í frumvarpi, fylgiskjal 1, hafa 85% slysa árin
1993-1996, sem Örorkunefnd hefur afgreitt, verið metin með lægri læknis-
fræðilega örorku en 15%. Aðeins 1% er með örorku 35% eða meiri. Þetta sýnir
að minni tjónin eru yfirgnæfandi að tölunni til. Slík tjón leiða yfirleitt ekki til
þess að viðkomandi skipti um starf eða lækki í tekjum svo mælanlegt sé.
Afleiðingar, t.d. af hálsmeiðslum, eru miklu frekar minnkað úthald til starfa
utan aðalstarfsins og e.t.v. minni orka til að koma sér áfram. Slíkt er mjög hæpið
eða ómögulegt að meta einstaklingsbundið, og það er t.d. vafasamt að bætur
fyrir þannig tjón eigi að fara eftir tekjum. Undantekningar geta verið svo sem
ef píanóleikari missir framan af fingri. Slík tilvik verður að meðhöndla sér-
staklega.
5. MAT FJÁRHAGSLEGRAR ÖRORKU OG VIÐMIÐUNARLAUN
Lögin kveða á um að örorku skuli meta í hundraðshlutum. í því felst að meta
skal hve marga hundraðshluta af tekjum sínum hinn slasaði muni framvegis
missa vegna slyssins. Örorkunefnd metur örorkuna ýmist beint eða eftir að mati
læknis hefur verið vísað til hennar. Það er ekki hlutverk Örorkunefndar að
kveða á um af hvaða tekjum reikna skuli tekjutapið, en það mun oft verða
álitamál. Miða skal við tekjur fyrir slys. Arslaun skulu þó metin sérstaklega
þegar óvenjulegar aðstæður eru fyrir hendi, t.d. breytingar á tekjum eða
atvinnuhögum, segir í lögunum. Um niðurstöður þess þáttar veit Örorkunefnd
192