Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Page 42

getu hans og sem hægt er að ætlast til að hann inni af hendi og er þá tekið tillit
til fyrri menntunar og starfa, endurmenntunar, aldurs, búsetu og annarra því-
líkra atriða“. Þetta er nokkurs konar stefnuskrá. Ekkert segir frekar í lögunum
um útfærsluna, sem er eftirlátin dómstólum. Opinber nefnd, Trafikskadenámn-
den, gerir tillögur um bætur í málum sem vísað er til hennar. Hún hefur mikil
áhrif á stefnumótun.
Það er misjafnt hvemig til tekst um framkvæmdina þar sem dómstólar ráða
ferðinni, lítt heftir af lagareglum. I Svíþjóð virðist allt ganga vel og engar stærri
breytingar fyrirhugaðar. I Noregi er svipað kerfi og í Svíþjóð að öðru leyti en
því að bætur til barna voru staðlaðar með sérstökum lögum, eins og fyrr var
nefnt. I þessum löndum eru eldri skaðabótalög en í Danmörku.
7. DÖNSKU SKAÐABÓTALÖGIN
Dönsku skaðabótalögin hafa orðið örlagavaldur hér á landi og því er rétt að
skoða þau nánar og hvemig þau urðu til.
Skaðabótalög voru fyrst sett í Danmörku árið 1984. I áranna rás hafði í
meðferð dómstóla myndast afar einföld regla þar í landi um bætur fyrir varan-
legt líkamstjón: Bætur voru í beinu hlutfalli við læknisfræðilega örorku, hæst
400.000 d.kr. (árið 1983) fyrir 100% örorku. Þetta voru mjög lágar bætur fyrir
hin stærstu tjón. En dómstólar sátu fastir í hlutfallsreglunni. Þeir sáu fram á að
væri hámarkið hækkað yrðu bætur fyrir hin minni tjón of háar.
Árið 1966 var skipuð skaðabótanefnd sem hafa skyldi samstarf við tilsvar-
andi nefndir frá hinum Norðurlöndunum. Árið 1973 skilaði nefndin áliti þar
sem lagt var til að sett yrðu í Danmörku skaðabótalög hliðstæð þeim sem giltu
annars staðar, og dómstólum var áfram ætlað að móta reglur um bótaupphæðir.
Nefndin lét í ljós þá skoðun að bætur fyrir hin stærstu tjón þyrftu að hækka
verulega. Bætur fyrir tjón af stærðinni 20% til 50% þyrftu einnig að hækka
nokkuð. Þegar til kom þótti ekki víst að tilætlaðar breytingar kæmust í fram-
kvæmd með þessari aðferð. Fékk nefndin nýtt erindisbréf 1979 þar sem óskað
var að hún athugaði hvort rétt þætti að setja ítarlegar lagareglur um upphæð
bóta.
Árið 1983 skilaði nefndin áliti í tvennu lagi. Meirihlutinn, 5 fulltrúar, skilaði
frumvarpsdrögum sem fólu m.a. þetta í sér: Bætur skyldu ákvarðast líkt og í
Svíþjóð sem mismunur væntanlegra tekna ef slys hefði ekki orðið og tekna sem
ætla má að hinn slasaði muni hafa þrátt fyrir slysið, og er átt við ævitekjur. Til
frádráttar skyldu koma allar bætur frá öðrum aðilum. En tjónþoli átti að geta
valið aðra leið, staðalbætur á grundvelli læknisfræðilegrar örorku, stighækk-
andi eftir þeirri reglu sem lesa má í 8. grein íslensku skaðabótalaganna frá 1993.
Hugmyndin var sú að minni háttar tjón yrðu flest greidd eftir staðalreglunni og
yrði sú afgreiðsla einföld þar sem ekki þyrfti önnur gögn en læknisfræðilegt
örorkumat. Væri um að ræða mikið tekjutap eða sérstakar aðstæður, væri hægt
að fara hina seinfærari leið er krefðist gagnaöflunar um tap og frádráttarliði.
194