Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Síða 59

umfram aðrar innlendar lagareglur eftir að bótareglan hefur verið leidd í lands-
rétt.
Reglur EES-réttarins um áhrif EES-reglna að landsrétti má því taka saman á
eftirfarandi hátt:
a. Aðildamki EES bera að þjóðarétti skyldu til að leiða EES-reglur í landsrétt, sbr.
7. gr. EES-samningsins.
b. Hafi EES-reglur verið leiddar í landsrétt bera aðildarríkin að þjóðarétti skyldu til
að tryggja að EES-reglumar gangi framar öðrum réttarreglum landsréttar, sbr. bókun
35. Aðildarríkin þurfa hins vegar á grundvelli þjóðaréttar að leiða forgangsreglu
bókunar 35 í landsrétt, sbr. m.a. 7. gr. EES-samningsins.
c. Við reglumar samkvæmt (a) og (b) bætist svo á grundvelli álits EFTA-dómstólsins
sú regla að aðildamkjunum ber að þjóðarétti skylda til að tryggja að EES-reglur sem
ekki hafa verið leiddar í landsrétt hafi bótaréttarlega þýðingu fyrir einstaklinga og
lögaðila. Aðildarríkin þurfa að leiða þessa bótareglu í landsrétt, sbr. m.a. 7. gr. EES-
samningsins.
í grein sinni í 2. tbl. Tímarits lögfræðinga í ár gerir Óttar Pálsson 63. lið
álitsins að umtalsefni. Hann telur gagnstætt því sem hér er rakið afar ólíklegt að
ummæli EFTA-dómstólsins gefi í skyn að tilvist eða efnislegt innihald bótaregl-
unnar sé undir því komið hvort meginmál EES-samningsins hafi verið leitt í
landslög eða ekki. Á hinn bóginn dregur hann þá ályktun af 63. lið álitsins að
meginreglur EB-réttar um bein réttaráhrif og forgangsáhrif geti ekki með sama
hætti átt við að EES-rétti enda varla umdeilanlegt að þær reglur feli í sér framsal
á löggjafarvaldi. Þær reglur hafi gjaman verið nefndar sem dæmi um hið
víðtæka framsal á löggjafarvaldi sem átt hefur sér stað frá aðildarríkjum EB til
stofnana bandalagsins.19
Telja verður að í þessari afstöðu Óttars til álits EFTA-dómstólsins felist
ákveðin mótsögn. Bandalagsreglumar um bein réttaráhrif og forgangsáhrif EB-
réttar koma til löngu áður en bandalagsreglan um bótaskyldu vegna vanhalda á
lögleiðingu EB-reglna. Þá verður að telja að þegar bandalagsreglan um bóta-
skyldu hlaut fyrst viðurkenningu að EB-rétti árið 1991 hafi hún fyrst og fremst
verið bein afleiðing af hinum tveimur reglunum, gengið lengra en þær og verið
sett þeim til áréttingar. Þannig er nánast útilokað að reglan um bótaskyldu væri
til ef Evrópudómstóllinn hefði strax í öndverðu hafnað reglunum um bein
réttaráhrif og forgangsáhrif EB-réttar. Þá væri ekki fyrir hendi réttarkerfi sem
beindist bæði að bandalagsríkjunum sem og borgumm þeirra og fæli í sér
réttindi og skyldur fyrir þá. Tilvist slíks réttarkerfis var kjarninn í röksemdum
Evrópudómstólsins í Francovich-málinu fyrir tilvist bótareglunnar.20 Sá skiln-
19 Sjá Óttar Pálsson: „Ráðgefandi álit EFTA-dómstólsins í máli Erlu Maríu Sveinbjömsdóttur
gegn íslenska ríkinu - Meginregla um skaðabótaábyrgð”. Tímarit lögfræðinga. 1999, bis. 119.
20 Sjá t.d. kafla 3.2.1 þar sem fjallað er um röksemdir Evrópudómstólsins í Francovich-máWnu.
211