Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Qupperneq 61

sem komin er til framkvæmda ekki lögfest með 2. gr. laga nr. 2/1993. Af
athugasemdum með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 2/1993 verður ráðið
að löggjafinn hefur talið ákvæðið í 3. gr. laganna nægjanlega lögfestingu þeirrar
reglu sem verður lesin úr bókun 35.22 Það er þó ljóst að ákvæði 3. gr. laganna
eru alls ófullnægjandi. Skýr fyrirmæli lagatextans hljóta að ganga framar óljóst
orðuðum hugmyndum í greinargerð enda er það ekki greinargerðin sem er borin
upp til samþykkis á Alþingi heldur lagatextinn.23 Samkvæmt þessu er ljóst að
lög nr. 2/1993 fela ekki í sér neina tryggingu fyrir því að reglur EES muni fá
tilætluð réttaráhrif. Má því draga sterklega í efa að ákvæði laga nr. 2/1993 feli
í sér lögfestingu þeirrar bótareglu sem EFTA-dómstóllinn telur hluta EES-
samningsins í heild sinni sérstaklega þegar litið er til þess að forgangsregla bók-
unar 35 hefur ekki enn verið lögfest.
4.2 Stjórnarskrá
Fyrir utan þær efasemdir sem eru raktar í kafla 4.1 er ljóst að fælist umrædd
bótaregla í lögum nr. 2/1993 hlyti vafi að leika á því hvort reglan stæðist
stjómarskrá en bótareglan þrengir mjög að ákvörðunarvaldi Alþingis. Við gerð
EES-samningsins var gert ráð fyrir því að endanlegt ákvörðunarvald væri eftir
sem áður í höndum Alþingis. Það fæli í sér að EES-regla, sem hefði ekki verið
leidd í landsrétt, gæti ekki haft þýðingu hérlendis ef innlend réttarregla væri til
staðar sem væri ósamrýmanleg EES-reglunni. EES-reglan hefði einfaldlega
ekki orðið hluti landsréttar á stjómskipulegan hátt og því stæði innlenda
réttarreglan óhögguð. Vissulega bæri að skýra innlendu réttarregluna til sam-
ræmis við EES-regluna en ef ekki næðist samræmi með hefðbundnum lögskýr-
ingaraðferðum væri ljóst að innlenda réttarreglan gengi framar.24 Bótareglan
sem EFTA-dómstóllinn telur felast í EES-samningnum felur það hins vegar í
sér að EES-regla, sem hefur ekki verið leidd í landsrétt, hefur réttaráhrif hér-
lendis þvert á það sem upphaflega var miðað við.
Samkvæmt 2. gr. stjómarskrárinnar fara forseti og Alþingi saman með lög-
gjafarvaldið á hverjum tíma. I því felst að forseti og Alþingi geta ekki án
takmarkana framselt öðrum löggjafarvaldið. Tilvist þessarar reglu má rekja til
þess lýðræðisskipulags sem liggur til grundvallar stjómarskránni. Með reglunni
er tryggður mikilvægur réttur almennings í landinu til þess að velja þá fulltrúa
sem setja lögin sem honum er ætlað að fara eftir.25 I þessu samhengi má vísa til
22 Sjá Alþingistíðindi, 116. löggjafarþing, 1992-1993, þskj. 1, bls. 224.
23 Sjá hér einkum Jón Steinar Gunnlaugsson, Árna Kolbeinsson og Stefán Má Stefánsson:
Skýrsla um lögleiðingu EES-gerða. Forsætisráðuneytið. 1998, bls. 14-15, en enn fremur má benda
á efasemdir hjá Davíð Þór Björgvinssyni: „Tengsl EES-réttar og landsréttar". tílfljótur. 1995, bls.
152.
24 Þór Vilhjálmsson. Gunnar G. Schram, Stefán Már Stefánsson og Ólafur W. Stefánsson
byggðu álit sitt til utanríkisráðherra um stjómarskrána og EES-samninginn sýnilega á þessum
skilningi, sbr. bls. 10-11 í útgáfu utanríkisráðuneytisins frá ágúst 1992 á álitinu.
25 Siá Sigurð Líndal: „Stiómkerfi búvöruframleiðslunnar og stjómskipun íslands". tílfljót-
ur/RÖST. 1992, bls. 67.
213