Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Síða 89

Ríkisskattstjóri hefur sett sérstakar verklagsreglur vegna stofnunar einka-
hlutafélags með yfirtöku einstaklingsreksturs. Þar er tekið fram að „stíf ‘ fram-
kvæmd á armslengdarreglunni hafi í för með sér að erfiðara sé að breyta
rekstrarformi einstaklingsfyrirækja yfír í einkahlutafélagaformið. Við yfir-
færslu á eignum frá einstaklingsfyrirtæki yfir í einkahlutafélag verði ætíð að
gæta þess að samræmi sé milli þess skattalega verðs sem notað var í ein-
staklingsfyrirtækinu og þess skattalega stofnverðs sem notað er í einkahluta-
félaginu. Við hugsanlega breytingu til hækkunar á yfirtöku- eða söluverði með
vísan til 58. gr. laga nr. 75/1981 við ákvörðun söluhagnaðar skal þess gætt að
breyta stofnverði viðkomandi eigna í einkahlutafélaginu.58
Hér verður almennt að hafa í huga samningsfrelsið og ýmis atriði sem ráða
viðskiptakjörum og því getur verið um að ræða mjög erfitt úrlausnarefni. Því
hefur verið haldið fram að armslengdarreglan sé í raun afsökun fyrir geðþótta-
skattlagningu.59
7. DÓMAR OG ÚRSKURÐIR RÍKISSKATTANEFNDAR OG
YFIRSKATTANEFNDAR
7.1 Dómar þar sem byggt er á 1. mgr. 58. gr. laga nr. 75/1981
H 1994 758 (Félag vatnsvirkja)
Að því er best verður séð er hér um að ræða fyrsta dómsmálið þar sem ríkið byggði
á að 1. mgr. 58. gr. laga nr. 75/1981 um óeðlileg viðskipti ætti við sniðgöngusjónar-
mið. Jafnframt var vísað til almennra sniðgöngusjónarmiða. Málið snerist um lög-
mæti útgáfu skattfrjálsra jöfnunarhlutabréfa á árinu 1990, en á aðalfundi Félags
vatnsvirkja það ár var stjóm félagsins heimilað að auka hlutafé þess um rúmlega 105
millj. kr. með útgáfu jöfnunarhlutabréfa. Jafnframt heimilaði fundurinn stjórninni að
lækka hlutaféð um rúmar 95 millj. kr. og greiða hluthöfum út þá fjárhæð. Bréfin voru
aldrei gefin út og ákvörðunin um útgáfuna ekki tilkynnt Hlutafélagaskrá (bls. 766).
Ríkið hélt því fram að tæpast yrði litið framhjá því að hér væri verið að sniðganga
regluna í upphafi 9. gr. laga nr. 75/1981 um skattskyldu arðs af hlutum og hlutabréf-
um í félögum og undanþáguákvæðið um útgáfu jöfnunarhlutabréfa haft að yfirvarpi.
Þá taldi ríkið að ákvæði 58. gr. laganna hlyti að taka yfir það tilvik sem hér um ræddi.
Það hlyti að teljast til óvenjulegra skipta í fjármálum að samþykkja útgáfu á jöfnun-
arhlutabréfum og fella hana úr gildi eða afturkalla hana síðan á sama hluthafafundi
og greiða að því búnu féð út til hluthafa. Málið var hins vegar dæmt á öðrum grund-
velli.
H 1997 385 (Vífilfell)
Málið snerist m.a. gildi sameiningar Vífilfells hf. við Farg hf. og Gamla Álafoss hf„
og þar með heimild Vífilfells hf. til að nýta skattalegt tap þeirra síðarnefndu á móti
hagnaði í rekstri Vífilfells hf.
58 Verklagsreglur ríkisskattstjóra „Um stofnun einkahlutafélags með yfirtöku einstaklingsreksturs.
Svo og um stofnun og slit annarra fyrirtækjaforma er ekki falla undir 56. og 57. gr. laga nr.
75/1981“. 4. desember 1997.
59 Thoger Nielson: Intertax. 1979, bls. 296 o.áfr.
241