Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Side 102

þó einungis eina tiltekna eign hlutafélagsins, þ.e. verksmiðjuna á Dagverðareyri
ásamt búnaði hennar, og var svokallað andvirði hlutabréfanna, 75 að tölu, er ákveðið
var kr. 600.000.00, var miðað við söluverð verksmiðju þessarar, það sama verð, er
forráðamenn hlutafélagsins höfðu áður boðist til að selja verksmiðjuna fyrir. Kaupu-
nautar skyldu auk þess ganga inn í kaup á síldarpressu frá Ameríku og sömuleiðis
inn í kaup á síldarpokum og endurgreiða seljendum kaupverð þeirra. Hins vegar voru
á undan kaupunum teknar aðrar eignir hlutafélagsins Dagverðareyrar og útistandandi
skuldir, hvort tveggja að fjárhæð kr. .... Þá tóku og seljendur, þ.e. hluthafar í h/f
Dagverðareyri, að sér greiðslu allra skulda hlutafélagsins, að fjárhæð ..., enda skyldu
þær vera kaupendum verksmiðjunnar óviðkomandi. Framkvæmdu seljendur síðan
skuldaskil á þessum eignum og skuldum, og stóðu þau skuldaskil fram á árið 1943.
Kaupendur verksmiðjunnar hófu hins vegar frá 10. apríl 1941 að telja sjálfstæðan
rekstur í hinni keyptu verksmiðju, og var þessi atvinnurekstur kaupenda algerlega
óháður skuldaskiptum af rekstri fyrri eigenda verksmiðjunnar". Síðan segir: „Af því
sem nú hefur rakið verið, verður að leiða þá ályktun, að hið raunverulega efni
samningsins frá 10. apríl [svo] 1941 hafi einungis verið sala á verksmiðjunni á
Dagverðareyri ásamt búnaði og jafnframt hafi hafist félagsslit og skuldaskil h/f
Dagverðareyrar". Úrskurður fógeta var því staðfestur.
Hér var því litið til þess hve óvenjulegur umræddur samningur var og ýmis
atvik talin leiða til þess að hið raunverulega efni samningsins væri annað en það
sem samningurinn kvað beinlínis á um. Skattlagningin réðist af því sem raun-
verulega gerðist. Þessi niðurstaða er fengin án sérstakrar tilvísunar til laga-
ákvæða sem heimiluðu að litið væri framhjá formi gerninga við skattlagningu.
H 1952 416 (Dagverðareyri - hinn síðari)
Málið varðar sömu lögskipti og í fyrra Dagverðareyrarmálinu, þ.e. söluna á um-
ræddri verksmiðju, en deilt var um hvort Djúpavík hf. skyldi greiða skatta vegna
rekstur síldarbræðsluverksmiðjunnar á Dagverðareyri. í héraðsdómi er talið að raun-
vemlegt efni samningsins frá 9. apríl 1941 hafi einungis verið sala á verksmiðjunni
og því hafist félagsslit hlutafélagsins Dagverðareyrar. Hlutabréfin 75 í félaginu vom
framseld 7 kaupendum og komu 69 í hlutabréf í hlut Djúpavíkur hf. og eitt bréf í hlut
hvers hinna. Fram kemur að í bókum Djúpavíkur hf. hafi verið talið að það félag
hefði keypt öll hlutabréfin og andvirði þeirra verið greitt úr sjóði hans í aprílmánuði
1941. Þá er tekið fram að hinir sex aðilamir höfðu ekki talið hlutabréfm sem sína
eign á skattframtali. Síðan segir í dóminum: „Af því, sem nú hefur verið rakið,
verður að leiða þá ályktun, að stefndi hafi raunvemlega verið kaupandi verksmiðj-
unnar og að atvinnurekstur hennar hafí mnnið saman við annan atvinnurekstur
stefnda“. Hækkun skattlagningar var því staðfest. Hæstiréttur staðfesti dóm héraðs-
dóms með vísan til forsendna.
Hér er einnig byggt á því sem raunverulega gerist þegar atvik málsins eru
metin heildstætt og skattlagning byggð á því án sérstakrar lagatilvísunar.
H 21. janúar 1999 (mál nr. 237/1998) - (Partafélagið sf.)
Málið snerist um skattlagningu á Partafélagið sf. Skattstjóri felldi niður skattlagn-
ingu á félagið og var skattlagningin færð á aðila félagsins með úrskurði dags. 3. mars
1997. I úrskurði skattstjóra segir að í hnotskum snúist mál þetta um það hvort það
254