Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Blaðsíða 29

eftirlits og leiðbeininga. Hér má nefna sem dæmi H 1982 82, sem nú síðast var
nefndur, en þar var í héraðsdómi vísað til þess að hástökksæfingin sem nem-
andinn slasaðist við hafi verið mjög auðveld og slysahætta henni samfara hverf-
andi lítil, þó að allri leikfimi fylgdi nokkur hætta. Yar sýknað af skaðabóta-
kröfu. Dóminn staðfesti Hæstiréttur með vísan til forsendna. Til hliðsjónar má
nefna H 1974 356. Þar var fjallað um skyldu móður til afskipta af 10 ára
gömlum syni sínum vegna boga sem sonurinn hafði gert sér. Móðirin hafði
skipað syninum að fara út með bogann og skemma hann. Sonurinn fór út með
bogann en áður en hann skemmdi bogann varð það óhapp að hann skaut ör í
auga nærstadds 5 ára gamals drengs sem krafðist bóta. Héraðsdómur taldi fyrir-
mæli móðurinnar til drengsins um að eyðileggja bogann nægjanleg til þess að
firra hana ábyrgð enda væri ekkert komið fram í málinu um að hún hefði ekki
mátt treysta drengnum að þessu leyti. Hæstiréttur staðfesti niðurstöðu héraðs-
dóms um þetta. Hæstiréttur dæmdi hins vegar drenginn sjálfan bótaskyldan en
lækkaði bótafjárhæð eftir sérstakri lagaheimild. Til samanburðar vísast einnig
til H 1979 978 þar sem tíu og ellefu ára drengir höfðu komist yfir sprengiefni
sem geymt var í geymsluskúr við Reykjavíkurflugvöll. Hafði ekkert verið hirt
um skúrinn um margra ára skeið. Taldi Hæstiréttur að dyraumbúnaður hafi ekki
verið svo öruggur sem krefjast yrði þar sem böm hafi getað opnað dyrnar án
sérstakra tækja. Var því talið að umhirða eigandans hafi verið óforsvaranleg og
var lögð á hann bótaábyrgð vegna slyss sem varð þegar drengirnir fiktuðu við
sprengiefnið. Þessi dómur er dæmi um varúðarskyldu gagnvart bömum, sem
teljast verður hvíla á mönnum, þó að þeir hafi ekkert með beina umsjón þeirra
að gera. Varð hún ríkari vegna mikilla hættueiginleika þeirra efna sem geymd
voru í skúmum.
Það er ljóst að eftir því sem barn er yngra verða meiri kröfur gerðar til um-
sjónarmanna þess. Umsjónarskyldan er auðvitað allt önnur og meiri heldur en
þegar fullorðið fólk á í hlut. í H 1968 470 var fjallað um slys sem fullorðinn
maður varð fyrir þegar hann tók þátt í hópreið hestamanna sem hestamannafélag
skipulagði. Hestarnir voru teymdir í röð og slasaðist maðurinn við spark frá
hesti annars þátttakanda. Maðurinn fór í mál við hestamannafélagið, einkum á
þeim grundvelli að forsvarsmönnum þess hafi borið að tryggja að hestar væru
ekki teymdir svo nærri hvoram öðrum að slysahætta hlytist af. I Hæstarétti var
félagið sýknað með þeim rökstuðningi að það valdi ekki skaðabótaskyldu þótt
fyrirsvarsmenn félagsins „létu það viðgangast, að förunautar í reiðför þeirri,
sem í málinu greinir, teymdu lausa hesta, og yfirleitt er engin sú hegðun sönnuð
á hendur fyrirsvarsmönnum aðaláfrýjanda [félagsins], sem leiðir til skaða-
bótaskyldu aðaláfrýjanda í málinu“. Ekki er víst að niðurstaðan hefði orðið hin
sama ef börn hefðu átt í hlut.
Það má velta því fyrir sér við hvaða aldur umsjónarskyldu sleppir yfirleitt. í
dönskum Hæstaréttardómi í UfR 1975, bls. 504 var lögð ábyrgð á íþrótta-
háskóla vegna skemmdarverka sem fullorðnir nemendur skólans unnu á hóteli
í skólaferðalagi. Það verður þó að telja að ábyrgð af þessu tagi komi eingöngu
309