Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Blaðsíða 65

kröfuhafa gegn útgerðarmanni, úthlutunarmanni eða öðrum kröfuhöfum.105 Um
mál gegn útgerðarmanni vegna sjálfrar ábyrgðarinnar gilda hins vegar 2.-6. gr.
og 54. gr. A.
Ástæðan fyrir tilvist 6. gr. A er sú að í alþjóðlegum sjórétti hafa lengi verið
reglur sem takmarka bótaskyldu innan og utan samninga við ákveðna hámarks-
fjárhæð. í þessu felst að þeim sem ábyrgð ber verður ekki gert skylt að greiða
hærri heildarbætur vegna sama tjónsatburðar, hvort sem kröfur vegna atburðar-
ins eru ein eða fleiri. Er hér átt við svokallaða allsherjartakmörkun ábyrgðar.106
Reglur um allsherjartakmörkun ábyrgðar útgerðarmanns er að finna í al-
þjóðasamningi sem gerður var í London 19. nóvember 1976 um takmörkun á
ábyrgð útgerðarmanns, þ.e. „Convention on Limitation of Liability for Mari-
time Claims“.107 Samningur þessi hefur ekki ákvæði sem beinlínis varðar lög-
sögu dómstóla í málum er varða allsherjartakmörkun ábyrgðar. I íslenskum rétti
eru í IX. og X. kafla siglingalaga nr. 34/1985 reglur sem takmarka ábyrgð út-
gerðarmanns á nánar tilteknum bótakröfum.
3.3.8.4 Mál milli skipstjóra og áhafnar hafskips
I V. gr. b. bókunar nr. 1 við Lúganósamninginn er að finna undantekningu frá
vamarþingsreglunum þegar um er að ræða mál milli skipstjóra og einhvers í
áhöfn hafskips, sem skráð er í Danmörku, Grikklandi, írlandi, íslandi, Noregi,
Portúgal eða Svíþjóð, um kaup og kjör eða önnur starfskjör. Þegar svo stendur
á skal dómstóll í samningsríki athuga hvort sendierindreka þeim eða ræðis-
erindreka, sem ber ábyrgð á skipinu, hafi verið tilkynnt um ágreininginn og
frestar dómstóllinn þá málinu á meðan honum hefur ekki verið tilkynnt um það.
Hann skal sjálfkrafa vísa málinu frá dómi ef erindrekinn, þegar honum hefur
verið tilkynnt um málið, hefur nýtt þær heimildir sem honum eru veittar í samn-
ingi um ræðissamband eða, sé slíkum samningi ekki til að dreifa, mótmælt
dómsvaldinu innan þess frests sem til þess hefur verið veittur.
Rökin sem liggja til grundvallar þessari reglu eru þau að framangreind ríki
hafa reglur sem veita þeim einum lögsögu í slíkum málum. í íslenskum rétti er
svohljóðandi ákvæði í2. mgr. 72. gr. sjómannalaga nr. 35/1985: „Ef skip erstatt
erlendis og ágreiningur rís út af reikningsgerð skipstjóra eða útgerðarmanns eða
út af starfi skipverja má leggja þann ágreining undir úrskurð þess ræðismanns
sem fyrst næst til. Er báðum aðilum þá skylt að hlíta úrskurði ræðismannsins
þar til íslenskur dómstóll eða gerðardómur samkvæmt 1. mgr. hefur lagt dóm á
málið".
105 Peter Schlosser: OJ 1979 C 59, bls. 110.
106 Sjá nánar um takmörkun ábyrgðar útgerðarmanns Arnljótur Björnsson: „Abyrgð flytjanda
vegna farmtjóns". Tímarit lögfræðinga, 1. hefti 1987, bls. 104 (113-115); Jón Finnbjörnsson:
„Tveir dómar um takmörkun ábyrgðar farmflytjanda". Tímarit lögfræðinga, 3. hefti 1995, bls. 205
o.áfr.
107 Þessi samningur leysti af hólmi alþjóðasamning frá 10. október 1957 varðandi takmörkun
ábyrgðar útgerðamanns.
345