Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Blaðsíða 44

ingsins. Evrópudómstóllinn sló því föstu að undir hugtakið einkamál félli skaða-
bótakrafa í refsimáli á Italíu í máli gegn kennara við þýskan skóla sem hafði valdið
nemanda tjóni með vanrækslu á eftirlitsskyldu sinni. Talið var að eftirlitsskylda
kennara sem starfaði hjá hinu opinbera væri ekki framkvæmd opinbers starfs, enda
þótt svo teldist vera samkvæmt rétti þess ríkis sem kennarinn kemur frá.
Mál 10/77 Bavaria og Germanair gegn Eurocontrol [1977] ECR 1517. í þessum
dómi kom fram að hugtakið einkamál geti verið túlkað með mismunandi hætti í
Brusselsamningnum og öðrum tvíhliða samningum um viðurkenningu og fullnustu
dóma. Af þessu leiðir að dómur sem fellur utan gildissviðs Brusselsamningsins getur
fallið innan tvíhliða samnings um viðurkenningu og fullnustu dóma, ef hugtakið er
túlkað þar með öðrum hætti en í Brusselsamningnum.
Frá meginreglunni eru gerðar nokkrar undantekningar í 2. mgr. 1. gr. Utan
samningsins falla mál um 1) persónulega réttarstöðu manna, rétthæfi eða ger-
hæfi, fjármál hjóna, bréfarf eða lögarf, 2) gjaldþrot, nauðasamninga eða sam-
bærilega málsmeðferð, 3) almannatryggingar og loks 4) gerðardóma.19 Þar sem
samningurinn tekur einungis til einkamála falla opinber mál að sjálfsögðu utan
hans. Samningurinn gildir ekki um skattamál, tollamál eða stjórnsýslumál, eins
og áður segir.
Ymsar ástæður eru fyrir framangreindum undantekningum. Ein ástæðan er
sú að opinberir hagsmunir eru í húfi sem samningsríkin vilja sjálf ráða yfir.20
Önnur er sú að mjög mismunandi reglur gilda um þessi mál í samningsríkjun-
um, auk þess sem lagaskilareglur á þessum sviðum eru ólíkar í einstökum ríkj-
um.21 Það hefði því reynst erfitt að ná samkomulagi um samninginn, nema með
því að draga úr þeirri skilvirkni sem stefnt er að með honum.22 Loks er að finna
sérstaka samninga sem gilda á einstökum sviðum.
Enda þótt það sé ekki tekið berum orðum fram í Lúganósamningnum gilda
ákvæði hans eingöngu um einkamál sem tengjast fleiri en einu landi.23 Málið
má ekki vera þannig vaxið frá sjónarhóli dómstóls sem fer með það að um sé
að ræða hreina innlenda hagsmuni.24 Sem dæmi má nefna danskan og þýskan
ríkisborgara sem eiga heimilisfesti á íslandi og deila um skuld er ber að efna hér
á landi. Hér verður að telja að um innlenda hagsmuni sé að ræða sem falla utan
Lúganósamningsins.
19 Sjá nánar um undantekningar þessar P. Jenard: OJ 1979 C 59, bls. 10; Peter Kaye: Civil Juris-
diction and Enforcement of Foreign Judgements bls. 84; O'Malley og Layton: European Civil
Practice, bls. 354.
20 Alþt. 1995, A-deild, bls. 2561.
21 Lennart Pálsson: Luganokonventionen. Stokkhólmur 1992, bls. 41.
22 Alþt. 1995, A-deild, bls. 2561.
23 Sjá t.d. Alþt. 1995, A-deild, bls. 2561, þar sem segir m.a. að Lúganósamningurinn gildi að sjálf-
sögðu einungis um þau einkamál sem hafa á sér vissan alþjóðlegan blæ. Sjá einnig P. Jenard: OJ
1979 C 59, bls. 8; Peter Kaye: Civil Jurisdiction and Enforcement of Foreign Judgements, bls.
216-225; O'Malley og Layton: European Civil Practice, bls. 329-331.
24 Lennart Pálsson: Bryssel- och Luganokonventionema. Stokkhólmur 1995, bls. 47.
324