Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Blaðsíða 23

bera tjón sitt sjálfur. Hann er m.ö.o. talinn hafa með óbeinum hætti afsalað sér
rétti til bóta frá öðrum. Skiptir þá ekki máli þótt annar maður hafi valdið tjóni
með saknæmum hætti. Til dæmis um þetta má nefna það tilvik að tjónþoli hafi
tekið sér far með ölvuðum ökumanni. Með því telst hann taka áhættu á að verða
fyrir slysi og getur af þeim sökum ekki gert kröfu um skaðabætur, sbr. t.d. H
1996 3120.
Eigi tjónþoli sjálfur sök á slysi með gálausri hegðun getur það leitt til þess
að skaðabótaskylda annarra aðila kann að falla niður að hluta eða í heild. Er þá
tjóninu jafnað á tjónvald og tjónþola eftir mati á sök þeirra. í skaðabótaréttinum
er í þessu tilviki talað um eigin sök tjónþola.
Hafi félag eða einstaklingur starfsmann á sínum vegum gildir almennt sú
regla að félagið eða einstaklingurinn ber ábyrgð á skaðabótaskyldum athöfnum
eða athafnaleysi starfsmannsins. Getur tjónþoli í slíkum tilfellum beint kröfu
sinni beint að vinnuveitandanum. Þessi regla er ýmist nefnd reglan um vinnu-
veitandaábyrgð, húsbóndaábyrgð eða atvinnurekandaábyrgð.
2,2.2 Félagsstarf í þágu barna og unglinga
Eins og sjá má af því sem hér hefur verið rakið er skaðabótaábyrgð sú ábyrgð
sem ætla má að mest reyni á í æskulýðs- og tómstundastarfi. Það er og ljóst að
það er einkum sakarreglan sem þar kemur til álita. Sjálfsagt reynir lítt á strang-
ari ábyrgðarreglur, nema slys verði við sérstakar aðstæður þar sem slík ábyrgð
gildir samkvæmt lögum, svo sem við umferðarslys. Eigandi viðkomandi öku-
tækis bæri ábyrgð á tjóni sem hlytist í slíku slysi eftir reglum umferðarlaganna
sem fyrr voru nefndar. Vegna skyldutrygginga ökutækja myndu tryggingafélög
í flestum tilfellum bera tjónskostnað vegna umferðarslysa.
Hér á eftir verður leitast við að kanna atriði sem ætla má að komi sérstaklega
til athugunar við beitingu sakarreglunnar í æskulýðs- og tómstundastarfi.
2.2.2.1 Löggjöf um æskulýðsstarf
Löggjöf um félagsstarf með bömum og ungmennum er af skornum skammti
hér á landi. f slíkri löggjöf er sjaldnast vikið sérstaklega að bótareglum. T.d. er
í lögum nr. 24/1970 um æskulýðsmál aðallega fjallað um opinberan stuðning
við æskulýðsstarfsemi. Lögin hafa ekki að geyma reglur sem geta haft þýðingu
í skaðabótarétti. Þá má nefna í þessu samhengi íþróttalög nr. 64/1998 (áður nr.
49/1956). í þeim er fjallað um yfirstjórn íþróttamála og skipulag. Gert er ráð
fyrir íþróttakennslu í öllunt grunn- og framhaldsskólum (11. gr.) en kveðið á um
að íþróttastarfsemi utan skóla skuli byggjast á frjálsu framtaki landsmanna (5.
gr.). Þá er kveðið á um að menntamálaráðherra skuli hafa forgöngu um setningu
reglna um öryggisráðstafanir í íþróttamannvirkjum, þar á meðal um eftirlit og
að því er varðar íþróttaáhöld og annan búnað. Þessar síðast nefndu reglur geta
auðvitað haft þýðingu við mat á bótaskyldu við íþróttastarfsemi þannig að
bótaskylda stofnist frekar sé ekki eftir þeim farið. Að öðru leyti er ekki að finna
í lögunum ákvæði sem sýnast geta haft sérstaka þýðingu í bótaréttarlegu tilliti.
303