Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Page 11

Hvorki stjórnarskrárgjafinn né Evrópuráðið gera greinarmun á einstökum
mannréttindaákvæðum, þau eru öll jafngild. Þegar þau rekast á, verða dóm-
stólar að skera úr hlutfallslegu mikilvægi þeirra. Ég dreg enga dul á það, að
sjálfur tel ég að leggja beri mesta áherzlu á tjáningarfrelsið. Geri ég mér þó fulla
grein fyrir því, að tjáningarfrelsið getur þurft skerðingar við vegna réttinda eða
mannorðs annarra, en sú skerðing verður að vera nauðsynleg og samrýmast
lýðræðishefðum. Um slíka skerðingu verður því að gilda stjómskipuleg meðal-
hófsregla, það er skerðingin sé ekki meiri en nauðsynlega þarf til þess að ná því
markmiði, sem að er stefnt. í alvarlegustu tilvikunum þurfa dómstólar að ákvarða,
hvort tjáningarfrelsi eins eða æruvemd annars skuli vega þyngra. Matið getur
aldrei verið auðvelt og verður því erfiðara, sem málefnin em mikilvægari, sem
tjáningarfrelsinu er beitt til þess að fjalla um. Því mikilvægara, sem málefnið er,
þeim mun líklegra verður, að æruvemdin þurfi að þoka. Gott dæmi um það, að
tjáningarfrelsið þurfi að víkja, er dómurinn í H 1999 857, sem síðar verður
getið, þar voru hagsmunir tjáningarfrelsis léttvægir fundnir.
3. BAKGRUNNUR DÓMSMÁLSINS
Alkunna er, að þann 28. október 1999 féll dómur í Hæstarétti, þar sem meiri-
hluti Hæstaréttar, þrír dómarar af fimm, sýknuðu mann, sem ákærður hafði verið
fyrir kynferðislega misnotkun á dóttur sinni. Meirihluti Hæstaréttar sagði m.a.:
Þegar litið er til alls þess, sem fram er komið í málinu, verður ekki fallist á, að
ákæruvaldinu hafi tekist, gegn eindreginni neitun ákærða, að færa fram vafalausa
sönnun uin sekt hans samkvæmt þeirri verknaðarlýsingu, sem fram kemur í
ákæru. Eins og hún er úr garði gerð getur ekki til þess komið, að öðrum refsi-
ákvæðum verði beitt um þá frainkomu ákærða gagnvart dóttur sinni, sem
hann hefur þó gengist við. Samkvæmt þessu verður ákærði sýknaður af kröfum
ákæruvaldsins. (Leturbr. hér)
Þriðjudaginn 2. nóvember 1999 birti skyldmenni dótturinnar grein í Morgun-
blaðinu undir fyrirsögninni „Sekur-sekari“. Sagði skyldmennið þar m.a., að
„þeir sem þekkja málið eða málsaðila efast ekki um geðheilbrigði kæranda eða
sekt ákærða“.
Verjandi ákærða, Jón Steinar Gunnlaugsson hrl., birti af þessu tilefni grein í
sama blaði þann 5. nóvember undir fyrirsögninni „Saklaus uns sekt er sönnuð“,
útskýrði ýmislegt, sem varðaði ákæruatriði í málinu og hversvegna ekki gat
komið til þess, að ákærði væri dæmdur fyrir þá gægjuhvöt, sem hann viður-
kenndi. Greininni lauk með þessum orðum „Eða hver er þess umkominn að
fella með sjálfum sér dóm um sakir annars manns sem ekki hafa verið sannaðar?“
Sextánhundruðfimmtíuogsjö4 reyndust telja sig þess umkomna með tölvu-
bréfum til Hæstaréttar og nafngreindra dómara þar. í öllum fjölmiðlum birtist
4 Byggt á upplýsingum úr málsgögnum áfrýjanda í hæstaréttarmálinu nr. 306/2001.
205