Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Síða 72

varða reikningsskil séu í samrœmi við reikningana. Með þessu er lögð rík
ábyrgð á endurskoðendur um að fjárhagslegar upplýsingar um rekstur félags og
efnahag séu réttar. Að vissu marki má segja að þessi yfirlýsing endurskoðanda
geti komið í stað fjárhagslegrar áreiðanleikakönnunar á félaginu, enda byggir
endurskoðun reikninga á athugunum á þáttum sem áreiðanleikakönnun myndi
einnig beinast að.
Um grundvöll og ábyrgð endurskoðenda gagnvart fjárfestum má að öðru
leyti vísa almennt til þess sem að framan hefur verið rakið um sérfræðiábyrgð
umsjónaraðila, en gera verður ráð fyrir að mat á háttsemi þeirra lúti mjög ströng-
um mælikvarða. Almennt um mat á ábyrgð endurskoðenda má vísa til tveggja
íslenskra dóma sem hafa gengið um ábyrgð endurskoðenda. Annars vegar er þar
um að ræða dóm Hæstaréttar frá 9. desember 1999 (mál nr. 272/1999) í máli
sem snérist um fjárdrátt starfsmanns hjá Nathan & Olsen hf. í málinu var felld
bótaábyrgð á endurskoðandann þar sem hann hafði áritað reikninga félagsins í
mörg ár þrátt fyrir að fyrir lægi að innra eftirliti væri áfátt og afstemmingar
vantaði. Hitt málið er refsimál H 19911101 sem fjallaði um háttsemi stjómenda
og endurskoðanda Avöxtunar sf. Endurskoðandinn var sýknaður af kröfum þar
sem brotin voru fymd. I dóminum kom fram að endurskoðandinn hafi gerst
brotlegur þar sem ársreikningur félagsins gaf villandi mynd af fjárhag þess og
jafnframt hafði reikningurinn verið áritaður án athugasemda.
14.3.4 Lögmenn og aðrir ráðgjafar
I reglunum er ekki gert ráð fyrir að aðrir aðilar gefi sérstakar yfirlýsingar um
efni skráningarlýsinga. Algengt er hins vegar að stjómir félaga og umsjónar-
aðilar með skráningarlýsingu fái ýmsa sérfræðinga til liðs við sig til þess að
skoða einstaka þætti í starfsemi viðkomandi fyrirtækis. Ef fyrirtæki byggir starf-
semi sína á einkaleyfum er eðlilegt að fenginn yrði sérfræðingur í skráningu
einkaleyfa á viðkomandi sviði til þess að leggja mat á hvort réttur fyrirtækis til
einkaleyfa væri fullnægjandi. Hið sama gildir um fyrirtæki sem byggir starf-
semi sína á tiltekinni nýrri tækni eins og hugbúnaði eða vélbúnaði. Eðlilegt væri
að fá mat utanaðkomandi aðila á stöðu þessarar tækni í samanburði við aðrar
lausnir sem fyrir væru á markaði.
Fram hefur komið sú skoðun að stjómarmenn félaga og umsjónaraðilar geti
tæpast sinnt skyldum sínum samkvæmt 18. gr. skráningarreglugerðar nr.
434/1999 nema með því að láta framkvæma lögfræðilega áreiðanleikakönnun á
félaginu. Þótt algengt sé að fram fari lögfræðileg áreiðanleikakönnun á félögum
áður en fjárfest er í þeim, og þá einkum þegar um er að ræða svokölluð ný-
sköpunarfyrirtæki, er hins vegar sjaldgæft að lögmenn gefi út sérstaka yfirlýs-
ingu í skráningarlýsingu um að þeir hafi framkvæmt áreiðanleikakönnun á
útgefandanum og verðbréfum hans.67
67 Dæmi um yfirlýsingu lögmanna í tengslum við opinbera skráningu verðbréfa er að finna í
skráningarlýsingu Fjárfestingarbanka atvinnulífsins hf.
266