Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Síða 95

3. BORGARALÖGBÓKIN NÝJA
1. Aðdragandi og þróun8
í kjölfar umskiptanna miklu 1991 fylgdu nýjir siðir nýjum herrum, eins og
vænta mátti, og brátt varð ljós nauðsyn þess að endurskoða frá grunni alla
einkaréttarlöggjöf ríkisins og samræma hana hinni nýju þjóðfélagsmynd. Virtist
ráðamönnum og lögvísindamönnum þá frá upphafi nærtækt að semja og
lögtaka nýja borgaralögbók fyrir gjörvallt ríkið. Atti sú hugmynd sér m.a.
rætur í þeim lögbókum, sem gilt höfðu á sovéttímunum, þótt ófullkomnar væru,
og vitneskjan um lögbókarfrumvarpið mikla frá 1913 (sem fyrr var getið) var
vissulega enn við lýði meðal lærdómsmanna í lögum, sem áhrif höfðu í þessum
efnum.9 Frá upphafi var ljóst, að fyrirmyndir að ýmsum þáttum hinnar nýju
lögbókar yrði að sækja til vestrænna þjóða, sem bjuggu við gamalgróna lög-
bókarhefð, en einnig mætti hafa gagn af ýmsu því, sem vel þótti hafa gefist í
Iöggjafarmálefnum og réttarframkvæmd meðal sumra þeirra þjóða, er ekki búa
við allsherjarlögbækur á einkaréttarsviði svo sem Bandaríkjamanna. Þá blasti
einnig við, að í lögbókinni yrðu að vera fullnægjandi ákvæði um alla þá þætti
nútíma viðskiptalífs, sem skotið hafa upp kollinum eftir hrun Sovétríkjanna,
svo sem um félagarétt og verðbréfarétt. Einnig varð að styrkja grunn einstakl-
ingseignarréttar og almenns viðskiptafrelsis - og færa allar meginreglur þar um
í svipað horf og gerist nú meðal þeirra þjóða heims, sem hvað lengst hafa náð í
frjálsum viðskiptum og vemdun réttinda borgaranna. Aldrei kom þó til greina
að sníða alla efnisþætti bókarinnar að erlendum fyrirmyndum heldur voru sam-
mæli um að halda að nokkru í rússneska réttarhefð eftir því sem við yrði komið.
Þá var einnig lögð áhersla á, að lögbókin yrði samin á alþýðlegu máli, eftir því
sem frekast væri unnt, enda þótt vitanlega væri óhjákvæmilegt að nota fjölmörg
lögfræðileg hugtök, sem ekki má ætla að geti verið almenningi töm.
Sú skipan komst á, að forsetaembættið sjálft tók frá upphafi að sér for-
ystuhlutverk við smíði hinnar nýju lögbókar, og var í því augnamiði sett á lagg-
imar sérstök stjómar- og fræðistofnun: Rannsóknarstofnun í einkamálarétti
(fullt heiti á ensku: The Private Law Research Centre under the President of the
Russian Federation) í Moskvu, sem starfar í beinum tengslum við forseta-
8 Bent skal á, að mjög greinargott og ítarlegt yfirlit um tilurðarsögu hinna tveggja fyrstu
meginhluta lögbókarinnar er að finna í inngangsritgerð með útgáfu lögbókarinnar í enskri þýðingu
eftir Peter B. Maggs (í samvinnu við A. N. Zhiltsov), sem síðar verður einnig getið. Ritgerðin,
sem er eftir A. L. Makovsky og S. A. Khokhlov, nefnist „Introductory Commentary to the Civil
Code“, bls. 61-144 í útgáfunni. Hún fjallar um sögulegan aðdraganda og ýmsa athyglisverða þætti
lögbókarstarfsins, en einnig er þar að finna gagnorða umfjöllun um einstaka efnisþætti bókarinnar.
9 Sumt úr þessu gamla en vandaða og efnismikla frumvarpi var notað, eins og áður hefur komið
fram, þegar samdar voru einkaréttarlögbækur Sovétríkjanna 1922 og 1964.
289