Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Síða 13

Eins og fyrr var minnzt á, má stöku sinnum sjá þess merki í dómum, að það
skiptir máli, ræður jafnvel úrslitum, hvort orsök telst veigamikil eða ekki. Til
skýringar er síðastgreindur dómur:
Snjóflóð féll úr gili ofan Patreksfjarðar og olli miklu tjóni, m.a. á fasteignum. Eig-
endur fasteignar, sem skemmdist í flóðinu, höfðuðu mál á hendur sveitarfélaginu, P,
og kröfðust skaðabóta. Reistu þeir kröfu sína á því, að lega varnargarðs, sem P hafði
gert í gilinu, hefði aukið snjósöfnun þar og ráðið stefnu flóðsins, þannig að það féll
á hús þeirra með því afli, sem raun varð á. Var á þetta fallizt í héraðsdómi, sem skip-
aður var sérfróðum meðdómendum. I dómi Hæstaréttar var álitaefnið um sönnun og
orsakatengsl afgreitt svo:
„Telja verður, að nokkrar líkur hafi verið að því leiddar, að vamargarðurinn við far-
veginn úr Geirseyrargili kunni að hafa haft einhver áhrif á stefnu snjóflóðsins á
einhverju skeiði og dreifingu þess. Gögn málsins veita hins vegar ekki þær vísbend-
ingar, að unnt sé að staðhæfa, að garðurinn hafi verið veigamikil orsök fyrir stefnu
flóðsins og því tjóni, sem varð. Verður því að telja fullyrðingar stefndu um áhrif
vamargarðsins að þessu leyti ósannaðar.
Samkvæmt framansögðu hefur ekki tekizt að sýna fram á, að framkvæmdir áfrýj-
anda í hlíðinni fyrir neðan Geirseyrargil á Patreksfirði hafi verið með þeim hætti, að
tjón stefndu verði rakið til þeirra. Hins vegar verður að telja, að stórfelldar náttúm-
hamfarir og óviðráðanleg atvik hafi leitt til þess skaða, er stefndu urðu fyrir. Ber því
að sýkna áfrýjanda af öllum kröfum þeirra".
Þótt forsendur Hæstaréttar virðist orðaðar þannig, að tjónþolar þurfi að sýna
fram á, að tiltekið atvik sé veigamikil orsök tjóns, svo til bótaábyrgðar geti
komið, verður væntanlega að líta svo á, að dómurinn sé ekki merki þess, að
byggt sé á meginorsakareglunni. Er líklegt að skýra eigi dóminn fremur svo, að
ekki hafi tekizt að sanna, að hin meinta saknæma háttsemi hafi verið orsök
tjónsins, eða sú orsök hafi litlu eða engu máli skipt fyrir það að tjón varð, þ.e.
ekki verið nauðsynlegt skilyrði tjóns.
Verður að miða við, að það nægi til að fullnægja skilyrðinu um orsakatengsl,
að um meðorsök sé að ræða. Má sent dæmi um slíkt vísa til:
H 1968 1271
J, sem var starfsmaður G, varð fyrir slysi, er sprenging varð í ketilrými í þann mund,
er hann fór þar inn. Hann hlaut þá höfuðhögg og átti í framhaldi af því við
alvarlegan heilsubrest að stríða. Talið var sannað, að þetta heilsuleysi hans væri
afleiðing slyssins. J lézt rúmum átta árum eftir slysið. í máli, sem ekkja hans og böm
höfðuðu, kröfðust þau m.a. bóta vegna missis framfæranda, útfararkostnaðar o.fl.
vegna andláts hans. I forsendum dóms Hæstaréttar, þar sem fallizt er á, að réttur til
að hafa uppi slíkar kröfur sé fyrir hendi, segir svo: „I áliti Læknaráðs 9. marz 1965
segir um dánarorsakir, að líklegt verði að teljast, að „heilsubrestur J [...] af völdum
slyssins hafi að minnsta kosti verið meðverkandi orsök að dauða hans“.
317