Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Qupperneq 18

tjón hans. Dómari hefur samkvæmt 1. mgr. 44. gr. laga um meðferð einkamála,
nr. 91/1991, það sem nefnt er frjálst sönnunarmat. Honum ber því að meta það,
hvort sönnunarbyrði sé fullnægt. Hvað þarf málsaðili að sýna fram á að miklar
líkur séu fyrir því, að staðhæfing hans sé rétt? Þarf það að vera 100% öruggt?
Nei, svo er ekki. I raun er meginreglan sú, að hann þurfi einungis að sannfæra
dómara um, að fullyrðing hans sé rétt.17 Það gerir hann með því að leiða svo
miklar líkur að því, að dómari láti sannfærast. Það kann að ráðast af ýmsum
atriðum, hvort dómari láti sannfærast og hvað mikið þarf til. Stundum ræðst það
af eðli úrlausnarefnisins, en stundum af málatilbúnaði gagnaðilja, mótmælum
hans og sönnunarfærslu. Verður vikið að sérreglum um sönnun síðar. Almennt
þarf það til, sem nægir til að hefja það yfir skynsamlegan vafa, að staðhæfing
um málsatvik sé rétt. Takizt þessi sönnun um orsakatengsl ekki, verður kröfunni
hafnað, sbr. eftirfarandi dóma:
H 1956 177
E hóf störf sem vagnstjóri hjá SVR árið 1944 og ók þar vögnum af ýmsum gerðum,
bæði með benzínvélum og dísilolíuvélum. Ari eftir að hann hóf störf, taldi hann sig
finna til höfuðverkja, þróttleysis og svima. Taldi hann sig ekki færan til bifreiða-
aksturs vegna þessa og hætti störfum á því ári. Hann stundaði ýmsa atvinnu næstu
ár, en gat ekki unnið að staðaldri, að því er virtist. Læknir, sem E leitaði til, taldi að
hann hefði orðið fyrir varanlegri kolsýringseitrun. Annar læknir taldi einnig líkur til
að svo væri, en taldi það þó eigi sannað til hlítar af rannsóknum. E höfðaði mál á
hendur R, eiganda SVR, til heimtu skaðabóta vegna heilsutjóns síns, sem hann taldi
að hefði orsakast af því, að gasloft frá vélum vagnanna hefði borizt inn í stýrishús
þeirra. í málinu var lagt fram álit Læknaráðs, sem ekki taldi sannað, að E hefði
nokkru sinni fengið kolsýringseitrun. Bent var á í forsendum dóms, að E hefði ekki
látið rannsaka heilsu sína á meðan hann var hjá SVR, og með hliðsjón af því og
ályktun læknaráðs var ekki talið sannað, að kolsýringseitrun í starfi væri orsök
heilsuleysis hans. R var því sýknað af kröfunni.
H 1980 839
S var háseti á fiskiskipi. Hann fékk heilablæðingu, sem hafði í för með sér 100%
varanlega örorku hans. I skaðabótamáli, sem hann höfðaði gegn O, útgerðarmanni
skips þess er hann var á, reisti hann málatilbúnað sinn á því, að hann hefði orðið
fyrir axlar- og höfuðhöggi, er jámhurð skall á hann, þegar hann var að störfum unr
borð. Osannað var í málinu, hvort S hlaut höfuðhögg með þeim hætti, sem hann
sjálfur hélt fram, en framburðir vitna um það voru nokkuð óljósir. Talið var, að veik-
indi hans gætu verið afleiðing höfuðhöggs, en ekki var það talið fullvíst. Það var þó
ekki talið veita neina vissu fyrir því, að S hefði hlotið höfuðhögg af jámhurð þeirri
er um ræðir. Var útgerðarmaðurinn því sýknaður.
Almennt verður vart sagt, að mat á sönnun um orsakatengsl sé strangt, sízt
ef búið er að sýna fram á saknæma háttsemi þess, sem valdið liefur tjóni, eða
17 Markús Sigurbjörnsson: Einkamálaréttarfar, bls. 264-266.
322