Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Page 44

áfrýjanda voru í alla staði eðlileg og máttu þeir, sem voru valdir að ófamaði hans,
jafnframt sjá þau fyrir.
Rökstuðningurinn tekur í raun bæði til mats á sök sem slíkri, þ.e. bótaskyldu
og einnig til þess hvort afleiðingar hafi verið fyrirsjáanlegar.
UfR 1956, bls. 215
Tveir drengir, sem ásamt nokkrum tugum annarra voru vistaðir á eins konar upp-
tökuheimili fyrir vandræðaböm og unglinga, struku af heimilinu. Keyptu þeir sér
eldspýtur og vindlinga í nálægri verzlun og fóru svo upp á hlöðuloft á bæ í nágrenn-
inu, þar sem þeir fengu sér reyk, en kveiktu svo í heyi. Barst eldurinn í hlöðuna og
brann hún að mestu. Eigandi hennar krafði heimilið um bætur vegna tjóns, sem hann
ekki fékk bætt úr brunatryggingu eignarinnar. Talið var að fortíð drengjanna, en
a.m.k. annar þeirra hafði ítrekað orðið uppvís að íkveikjum, hefði verið starfsmönn-
um heimilisins kunn. Hefði borið að hafa drengina undir stöðugu eftirliti, og starfs-
fólkinu átti að vera ljóst, að hætta var á því, að þeir myndu valda eldsvoða, ef þeir
færu út af heimilinu. Var sök heimilisins metin þannig og bótaskylda felld á það
vegna tjónsins.
Aðrir dómar veita vísbendingu um, að sakarmatið og matið á sennilegri afleið-
ingu háttsemi þurfi ekki að fara saman.
UfR 1943, bls. 641
í þessu máli hafði kona, K, lent í umferðarslysi, sem var bótaskylt. Við slysið hafði
K ristarbrotnað, og hlaut hún í framhaldi af því sjaldgæf óþægindi vegna kalk-
þurrðar. Ekki var talið, að síðari óþægindi og sjúkrahúskostnaður, sem féll til vegna
þeirra, væru utan þess, sem telja mætti sennilega afleiðingu af slysinu, og var það
tjón því einnig bótaskylt.
Einnig hefur verið bent á, að matið á sennilegri afleiðingu sé ekki einhlítt í
sjálfu sér, sjá megi að gerðar séu ríkari kröfur til þess, að afleiðing teljist senni-
leg, þegar um er að ræða atburðarásina fram að frumtjóni, en verulega sé slakað
á slíkum kröfum, þegar metið er hvað teljist sennilegar afleiðingar frumtjóns-
ins.57 Ekki eru allir sammála því, að hægt sé að segja, að það sé regla, að matið
á sennilegri afleiðingu sé strangara, þegar um frumtjón er að ræða en að því er
varðar afleiðingar. Oljóst er hver er afstaða íslenzkra dómstóla í þessu efni,
enda við fáa dóma að styðjast. Nefna má þó dæmi um tilvik, þar sem Hæsti-
réttur virðist ekki telja að líkamstjón sjómanns hafi verið sennileg afleiðing af
slysahættu, er stafaði af ljósastaur, sem staðsettur var framarlega á bryggju-
kanti:
57 Stig Jorgensen: „Ársagsproblemer i forbindelse med personskade". Nordisk forsikringstid-
skrift. 3. hefti 1960, bls. 197-198 og sami höfundur: Erstatningsret, bls. 208 og áfram.
348