Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Síða 48

stýrishúsi kranans og lenti í hlið hans hinu megin. Fór kúlan rétt við B, þar sem hann
var að störfum sínum. B hlaut engin líkamleg meiðsl, en atvikin höfðu þó þær
afleiðingar, að á hann sótti þunglyndi, og hann hætti að geta stundað atvinnu sína.
B hafði áður fengið þunglyndisköst og verið til læknismeðferðar af þeim sökum. í
málinu lá fyrir vottorð læknis um, að B hefði tilhneigingu til þunglyndis og væri því
berskjaldaðri fyrir áföllum, eins og því sem hann hafði orðið fyrir. Það var þó ekki
talið eiga að skerða rétt hans til bóta. í forsendum dóms Hæstaréttar segir m.a.
„Leggja verður til grundvallar [...] að veikindi stefnda eftir atburðinn séu sennileg
afleiðing af fyrrgreindu fébótaskyldu atferli áfrýjanda. A stefndi því rétt á að fá tjón
sitt bætt úr hendi hans“.
Af forsendum Hæstaréttar í síðastgreindum dómi verður sú ályktun dregin,
að til takmörkunar á umfangi bótaábyrgðar kunni að koma í slíkum tilvikum, ef
afleiðingamar fara út fyrir það, sem telja má sennilega afleiðingu. I því sam-
bandi verður þó að geta þess, að sé um líkamstjón að ræða, þarf mikið til að
koma, svo ábyrgð verði takmörkuð vegna veikleika tjónþolans.64
3.5.4 Afleiðingar frumtjóns verða meiri vegna atbeina þriðja manns
Fyrir kemur, að þriðji maður veldur því, að afleiðingar frumtjóns verða
meiri en ella hefðu orðið. Ef háttsemi þriðja manns er ekki bótaskyld, myndi
meginreglan vera sú, að atbeini hans hefði ekki áhrif á skaðabótaskyldu þess,
sem ábyrgð ber á frumtjóni, þ.e. hann yrði líka ábyrgur fyrir afleiðingunum.
Þótt þriðji maður hafi sýnt af sér saknæma háttsemi, þannig að hann yrði
sjálfur bótaskyldur, þá er meginreglan sú, að það leysi þann, sem upphaflega er
skaðabótaskyldur, ekki undan ábyrgð sinni.65 Ef háttsemi þriðja manns er mjög
ámælisverð, t.d. stórfellt gáleysis- eða ásetningsverk, getur verið, að sá sem
upphaflega ber ábyrgðina losni undan henni vegna reglna um sennilega afleið-
ingu. Má til hliðsjónar vísa til H 2000 265, sem reifaður er að framan.
Ef háttsemi tjónþolans, frá því að frumtjón verður og þar til afleiðingar
koma að fullu fram, leiðir til þess, að umfang tjónsins eykst, koma ýmis sjónar-
mið til athugunar um áhrif þess á skaðabótaábyrgð hins bótaskylda. Ef tjónþoli
eykur umfang tjónsins í ógáti eða með ósjálfráðum viðbrögðum við tjóni, svo
og ef hann gerir það, þótt hann hyggist takmarka tjónið, er litið svo á, að það
leysi hinn bótaskylda ekki undan ábyrgð.66 Ef tjónþoli sýnir á hinn bóginn af sér
gáleysi, að ekki sé talað um ásetning, myndi það hafa áhrif á bótaskyldu tjón-
valds, eftir atvikum leysa hann að fullu undan ábyrgð. Oftast yrði leyst úr
slíkum álitaefnum eftir reglunum um eigin sök tjónþola, eða eftir mati á því
hvort hann hafi sinnt þeirri skyldu að takmarka tjón sitt með ráðstöfunum, sem
sanngjamt er að ætlast til að hann grípi til.
64 Bo von Eyben og Hans Henrik Vagner: Lærebog i erstatningsret, bls. 283 og A. Vinding
Kruse: Erstatningsretten, bls. 161.
65 Bo von Eyben og Hans Henrik Vagner: Lærebog i erstatningsret, bls. 285-286.
66 Bo von Eyben og Hans Henrik Vagner: Lærebog i erstatningsret, bls. 286.
352