Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Page 93

8.2 Hæstaréttardómar
í dómi Hæstaréttar frá 2. desember 1993, H 1993 2230, voru málavextir þeir
að staða lektors í íslenskum bókmenntum við heimspekideild Háskóla íslands
var auglýst laus til umsóknar. Fram kemur í dóminum að karlmaður hafi verið
settur í stöðuna og að þá hafi einn kvenumsækjandinn, H, kært málið til Jafn-
réttisráðs. Jafnréttisráð hafi komist að þeirri niðurstöðu að setja hefði átt H í
stöðuna þar sem hún hefði verið a.m.k. jafn hæf miðað við menntun og reynslu.
Héraðsdómarinn í málinu dæmdi H í vil m.a. með þeim rökstuðningi að hún
hefði verið hæfari með tilliti til þeirra sjónarmiða sem sett voru fram í þágild-
andi jafnréttislögum nr. 65/1985 að því er varðar menntun, starfsreynslu og aðra
sérstaka hæfileika sem taka skyldi tillit til. f héraðsdóminum var eingöngu um
að ræða samanburð á menntun og starfsreynslu en í engu getið um samanburð
á persónulegum eiginleikum. Meirihluti Hæstaréttar í málinu staðfesti niður-
stöðu héraðsdómarans m.a. með þeim rökstuðningi að skýra yrði ákvæði jafn-
réttislaga á þann hátt að „konu skuli veita starf, ef hún er að minnsta kosti jafnt
að því komin, að því er varðar menntun og annað, sem máli skiptir, og karl-
maður, sem við hana keppir, ef á starfssviðinu eru fáar konur“. Einn dómari Hæsta-
réttar skilaði séráliti og taldi að þar sem ekki lægju fyrir upplýsingar um hvemig
kynjaskiptingu væri háttað innan heimspekideildar yrði að leysa úr öðrum máls-
ástæðum einnig. Sagði hann m.a.: „Þá er það grundvallarregla í stjómsýslurétti,
að velja beri þann, sem hæfastur verður metinn að málefnalegum sjónarmiðum,
sæki fleiri hæfir einstaklingar um opinbera stöðu“. Dómarinn komst síðan að
sömu niðurstöðu og meirihluti réttarins þar sem veitingarvaldshafanum hefði
ekki tekist að sýna fram á málefnalegar ástæður, sem réttlættu að vikið væri frá
lagareglum um að stöðu skyldi veita hæfasta umsækjandanum.
Það er sérstaklega tvennt sem er athyglivert við þennan dóm. í fyrsta lagi er
það umfjöllun í minnihlutaatkvæði hæstaréttardómsins um þá grundvallarreglu
stjómsýsluréttarins að velja skuli þann sem hæfastur verði metinn að málefna-
legum sjónarmiðum. Sú niðurstaða er í sjálfu sér kannski ekki merkileg nema
að því leyti að þar kemur fram vísbending um að önnur sjónarmið en menntun
og reynsla geti ráðið úrslitum svo framarlega sem þau eru málefnaleg. I öðru
lagi er það athyglivert að í máli þessu reyndi eingöngu á samanburð hvað varðar
menntun og reynslu en ekki var vikið að persónulegum eiginleikum.
í dómi Hæstaréttar frá 31. janúar 2002, í málinu nr. 314/2001, kemur fram
með mjög skýrum hætti að persónuleiki geti skipt máli við ráðningar hjá hinu
opinbera. Dómur þessi snýst reyndar um ráðningu í starf hjá tiltekinni sveitar-
stjóm, en ekki ríkinu, en sömu sjónarmið eiga um margt við hjá þessum aðilum.
í þessu tiltekna máli reyndi á ráðningu í stöðu aðstoðarskólastjóra grunnskóla
S. Fram kom í málinu að skólastjóra viðkomandi skóla hefði verið falið að
kanna hæfni umsækjenda um stöðuna. í umsögn hans kom m.a. fram að: ,,[h]ann
taldi alla umsækjendur uppfylla skilyrði um menntun og starfsreynslu, en það
sem réði úrslitum um tillögu hans um ráðningu í stöðuna væri mat á starfshæfni
umsækjenda, það er hæfni í persónulegum samskiptum og stjómun, sem væru
veigamiklir þættir í starfi aðstoðarskólastjóra“. í dóminum sagði m.a.:
397