Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Blaðsíða 74

kvæmd aðildarríkjanna á FSE33 (hér eftir ýmist nefnd sérfræðinganefndin eða
sérfræðinganefnd FSE) hefur túlkað rúmt orð 4. mgr. 6. gr. FSE þar sem segir
að rétturinn til að grípa til sameiginlegra aðgerða, þar á meðal verkfalla, eigi við
þegar „hagsmunaágreiningur“ er fyrir hendi. Þannig falli undir ákvæðið verk-
föll í þeim tilgangi að mótmæla sérhverri ákvörðun sem unnt sé að semja sam-
eiginlega um á milli launafólks og atvinnurekenda. Þar undir falla m.a. ákvarð-
anir fyrirtækja svo sem um uppsagnir og lokun starfsstöðva og kröfur um sam-
ráð við starfsmenn.34 Aðgerðir svo sem samúðarverkföll eru einnig vemdaðar
af ákvæðinu. Á þessum grundvelli hefur sérfræðinganefndin gagnrýnt ísland
árum saman fyrir það skilyrði laga að verkföll opinberra starfsmanna séu aðeins
heimil í þeim tilgangi að ná fram kjarasamningi.35 Er það í samræmi við
niðurstöður félagafrelsisnefndar ILO um sama efni.36 Á hinn bóginn njóta svo-
kölluð pólitísk verkföll ekki vemdar samkvæmt 4. mgr. 6. gr. fremur en sam-
kvæmt öðrum sáttmálum.37
2.5.3 Takmarkanir á verkfallsrétti opinberra starfsmanna
Aðildarríkjunum er heimilt að banna eða takmarka verkfallsrétt lögreglu og
hermanna. Er það í samrænti við að í 5. gr. FSE kemur fram að aðildarríkjunum
sé heimilt að ákveða að hvaða marki þau tryggja lögreglu og mönnum er gegna
herþjónustu rétt samkvæmt ákvæðinu.
I niðurstöðum sínum hefur sérfræðinganefndin tekið fram að takmarkanir á
verkfallsrétti opinberra starfsmanna kunni að vera heimilar svo framarlega sem
þær falli undir skilyrði 31. gr. FSE. Ákvæði 31. gr. heimilar hins vegar ekki al-
mennt bann við verkföllum opinberra starfsmanna.38 Ef tilteknum hópum er
samkvæmt landslögum almennt óheimilt að gera verkföll, svo sem dómurum,
opinberum starfsmönnum í lykilstöðum (key administrative positions) eða þeim
33 Nefndin heitir nú Evrópunefnd um félagsleg réttindi (European Committee on Social Rights) en
nefndist áður sérfræðinganefndin (Committee of Experts). Hún fer yfir skýrslur aðildarríkjanna um
framkvæmd sáttmálans og leggur lagalegt mat á hvort löggjöf og framkvæmd hennar samrýmist
ákvæðum sáttmálans. Embættismannanefndin (The Govemmental Committee) fer síðan yfir
skýrslur sérfræðinganefndarinnar og leggur mat á tilmæli hennar til aðildarríkjanna út frá efnahags-
legum, félagslegum og stjómmálalegum sjónarmiðum. Tilmæli embættismannanefndarinnar, sem
á síðustu árum em í flestum tilvikum samsvarandi niðurstöðum sérfræðinganefndarinnar, fara síðan
til ráðherranefndar Evrópuráðsins (Committee of Ministers) sem endanlega afgreiðir tilmæli (Re-
commendations) sem beint er til aðildarríkjanna um að færa löggjöf eða framkvæmd til samræmis
við ákvæði sáttmálans. Sjá 23.-28. gr. FSE eins og honum var breytt með viðauka frá 1991.
34 Tonia Novitz: Intemational and European Protection of the Right to Strike, bls. 288.
35 Skilyrði þetta kemur fram í 14. gr. laga nr. 94/1986 um kjarasamninga opinbema starfsmanna.
Sjá síðast niðurstöður XVI-1 (2002), bls. 333-334, ísland.
36 Freedom of Association - Digest of decisions and principles of the Freedom of Association
Committee of the Goveming Body of the ILO, bls. 103.
37 Sjá Lenia Samuel: Fundamental Social Rights, Case Law of the European Social Charter, bls.
164.
38 Sjá niðurstöður IV (1975), bls. 48-49, Þýskaland.
284