Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Qupperneq 84

fyrir. Var talið að með vísan til viðtekinnar túlkunar á 1. og 2. mgr. 11. gr. MSE
yrði að túlka 1. mgr. 74. gr. stjómarskrárinnar svo að ákvæðið vemdaði ekki
einungis rétt manna til að stofna stéttarfélög heldur einnig frelsi stéttarfélaga til
að standa vörð um og tryggja hagsmuni félagsmanna sinna. Samningsfrelsi
félaganna væri ein leið að slíku marki og nyti því sérstakrar verndar. Líta yrði
svo á að verkfallsrétturinn væri í þeim skilningi hluti af samningsfrelsi þeiiTa
þegar litið væri til þess eðlis hans að hann væri lögbundin leið til að knýja gagn-
aðila til að ganga til samninga. Með hliðsjón af 2. mgr. 11. gr. MSE, 2. mgr. 75.
gr. stjómarskrárinnar og tilteknum alþjóðasamningum um félagsleg réttindi
sem líta mætti til við skýringu á 74. og 75. gr. stjómarskrárinnar, þ.e. FSE,
AEFMR og samþykkta ILO nr. 87 og 98, yrði 1. mgr. 74. gr. stjómarskrárinnar
ekki talin fela í sér skilyrðislausa vemd verkfallsréttar stéttarfélaga. Hins vegar
yrði að líta svo á að samningsfrelsi verkalýðsfélaga og beitingu verkfallsréttar
mætti aðeins skerða með lögum og því aðeins að uppfylltum sambærilegum
skilyrðum og greinir í 2. mgr. 11. gr. MSE. Tekið var fram að umræddir alþjóða-
samningar um félagsleg réttindi hefðu allir verið fullgiltir af íslands hálfu en
ekki verið lögfestir hér á landi. Með vísan til áhrifa þeirra á túlkun 11. gr. MSE
þótti einnig rétt að horfa til þeirra við túlkun á 74. gr. stjórnarskrárinnar að því
leyti sem þeir fjalla um réttindi stéttarfélaga og MDE hefur vísað til þeirra við
túlkun á 11. gr. MSE. Hvorki var talið að ákvæði MSE né umræddir alþjóða-
samningar útilokuðu að löggjafanum gæti verið rétt að grípa inn í einstaka
vinnudeilur með lagasetningu né að löggjafanum væri óheimilt að leggja tíma-
bundið bann við einstaka vinnustöðvunum. Hins vegar yrði að gera strangar
kröfur til slíkrar lagasetningar. Tekið var fram að ekki væri unnt að útiloka að
efnahagsleg áhrif verkfalla og verkbanna gætu verið svo alvarleg að ríkir al-
mannahagsmunir gætu réttlætt tímabundið bann við þeim. Var talið með vísan
til lögskýringargagna með lögum nr. 34/2001 að ríkir almannahagsmunir hefðu
staðið til að grípa til umræddra aðgerða. Við mat á nauðsyn aðgerðanna þótti
skipta máli hversu víðtæka og langvarandi skerðingu á réttindum aðila vinnu-
markaðarins til að gera kjarasamninga lögin hefðu í för með sér og hvort skerð-
ingin hefði verið meiri en þörf var á til að ná fram þeim yfirlýstu markmiðum
laganna að tryggja almannaheill. Líta yrði svo á að með því að löggjafinn hefði
svipt deiluaðila þeim þvingunarrúrræðum sem þeir höfðu til að knýja á um
samningsniðurstöðu hefði það verið í þeirra þágu að lögfesta úrræði til að skera
tímabundið úr kjaradeilu þeirra. Það svigrúm sem gerðardóminum var gefið til
að ákveða gildistíma ákvarðana sinna hafi verið óheppilega mikið en hafi þó
ekki falið í sér óhæfilega skerðingu á réttindum stefnanda. Yrði ekki litið svo á
að löggjafinn hefði með umræddri lagasetningu gengið lengra í þá átt að skerða
frelsi deiluaðila til að ná kjarasamningum en nauðsynlegt var til að ná fram
þeim yfirlýstu markmiðum sínum að tryggja almannaheill. Hins vegar var ekki
fallist á að almannaheill hefði krafist þess að lagasetningin tæki til þriggja fé-
laga á svæðum þar sem vinnustöðvun var ekki í gangi. Var því fallist á kröfu
Alþýðusambandsins varðandi þau félög en ekki að öðru leyti.
294