Búnaðarrit - 01.01.1893, Blaðsíða 85

81
auðsins. Ekkert liefur meiru illu til leiðar komið en
hún. Það er ekki einungis allir þeir annmarkar og
lestir, sem skorturiun kemur til leiðar beinlínis, heldur
og búksorg, eyðsla og ólifnaður, sem fylgir of miklum
auðæfum; ekki einungis þrældómur og undirokun með
öllu þeirra föruneyti, sem auðsvaldið hneppir fjöldann
í, heldur iðjuleysi og drottnunargirui þeirra, sem auðs-
valdið hafa með liöndum. — Ef til vill er ekki allur
skortur sprottinn af misskiptingu auðsins og náttúrugæð-
anna, og vafalaust verður náttúrugæðunum aldrei miðl-
að jafnt til allra. Allsnœgtir allra verða að líkindum
aldrei til nema í hugmyndinni. En sú hugmynd er líka
svo mikilsverð, að hún ætti að vera leiðarstjarna þjóð-
anna til sannra framfara og farsældar.
Orsakir þessarar misskiptingar auðsins liggja svo
langt til baka sem sögur ná. Auðsvaldið var snemma
uppi samfara öðrum hnefarjettindum. Menn ímynda sjer
nú æði margir, að þegar mannlegt hugvit og þekking
náttúrukraptanna lirundu af stað verklegum framförum
og margfölduðu alla framleiðslu, þegar jafnrjettis- og
mannúðarhugmyndir komust í valdasess stórþjóðanna,
þá muni lífskjör manna einkum vera jafnari en áður
var. En það mun vera sönn saga, þótt hún sje ótrúleg,
að því fer mjög fjarri. Þeir, sem líða skort, tilfinnan-
legan skort andlega og líkamlega, hafa vafalaust farið
talsvert meir fjölgandi en hiuir, síðan einmitt þessar
framfarir hófust. Það liggur jafnvel í eðli hinna verk-
legu framfara, eins og þeim nú er varið, að lilaða sífelt
meiru og meiru utan á auðsöfnin; en eins og eðlilegt
er, verða stór prívat-auðsöfn aldrei nema í fárra hönd-
um. — Hvað verður þá úr þessum verklegu framförum ?
Auðvitað hefur mannfjöldinn aukist hjá hinum menntuðu
þjóðum fyrir hjálp þessara framfara, og til þess gengur
Btinafiarrit VII. 8