Dvöl - 01.11.1937, Qupperneq 14

340
D V 0 L
Lífið og alheimurinn
Eftir Jón Eyþórsson
Petta er páttur úr útvarpserindi
,ium daginn og veginn“, 25. okt. s. I.
Enda pótt pad sé ekki samid til prent-
unar, hefi ég ekki séð ástœðu til pess
aö neita ritstjóra „Dvalar“ um að hirta
pað í tímariti sinu.
Höf.
Mér hafa borizt nokkrar spurn-
ingar, sem hníga í þ,á átt, hvort
byggð muni V;era á stjörnunum,
hvernig lífið hafi orðið til á jörð-
unni og fleiri áþekkar spurningar,
sem menn hafa velt fyrir sér frá
ómunatíð, án þess að ge,ta feng-
ið fullnaðarsvör við, önnur en
þau, sem felast í þjóðsagnakennd-
um trúarhugmyndum. En þótt
flestöll trúarbrögð grundvallist
einmitt á lærdómum uim upphaf
alheimsins og tilkomu lífsins á
jörðunni, þá hefir efinn alltaf nag-
að rætur þessara lærdóma. Tóm-
asareðli mannsandans hefir alltaf
þrýst honum til þess að gagnrýna,
hugsa og leita vitneskju í stað
trúarlærdóma.
I flestum eða öllum trúarbrögð-
um er tilvera mannsins þunga-
miðjan. Heimurinn hefir orðið til
vegna lífveranna. Takmark hans
er að fóstra mannkynið. Til þess
var jörðin sköpuð og því skyldu
þá ekki hafa verið skapaðar lífver-
ur á allan þann aragrúa af himin-
tunglum, sem til eru í geimnum!
Þannig hugsa margir og út frá
því er spurt.
Nú get ég vitanlega ekki gefið
svör við spurningum, sem mann-
leg vitneskja á ekki svör við.
Enda býst ég ekki við, að spyrj-
endurnir hafi gert sér vonir um
það — en það er svo auðvelt að
spyrja.
Það eina, sem ég get gert í
þessu efni, er ajð rekja í stuttu
máli hið helzta af því, sem fjöl-
vísir og spakir vísindainenn hafa
sagt um þessar spurningar, sem
liggja á yztu takmörkum þekking-
ar vorrar, „þar sem mætast
vegir vits og trúar“, eins
og Einar Benediktsson hefir svo
snilldarlega að orði komizt.
Ég ætla að styðjast við orð
enska stjörnufræðingsins Jeans,
enda hefir all-oft heyrzt vitnað í
hann í útvarpinu sem dæmi um
vísindamann, sem ekki yrði sak-
aður um óskoraða efnishyggju.
I bók sinni „Leyndardómar al-
heimsins (The mysterious Uni-
verse) gerir Jeans fyrst grein fyr-
ir því, hvernig menn ætla helzt,
að sólkerfi vort hafi orðið til við
það, að einhver stjarna hafi á reiki
sínu um himingeiminn, af hreinni