Dvöl - 01.07.1939, Blaðsíða 57

D VOL
215
ur svo frábærum hæfileikum, and-
lega og líkamlega, að ekki hefði
honum orðið skotaskuld að vinna
sig upp og verða ríkur maður, en
það var fjarri óskum hans. Honum
rann snemma til rifja eymd stétt-
arbræðra sinna bæði í Noregi og
Ameríku. Og frá öndverðu stefndi
hugur hans að því, að bæta hag
þeirra og kjör. Honum fannst hin-
ir pólitísku verkalýðsflokkar, soci-
aldemokratar, gera lítið til þess að
hefja verkalýðinn á hærra stig,
andlega og efnalega. Og þess vegna
hneigðist hann að þeirri skoðun,
að höfuðbarátta verkalýðsins yrði
að há á hinum faglega grund-
velli en ekki á löggj afarsamkund-
um. Mikael Bakunin og Krapotkin
fursti urðu hinir andlegu lærifeður
hans, en ekki Marx eða Engels.
Skoðanir hans á þessum málum
féllu að mestu saman við skoðanir
anarko-syndicalista og Tranmæl
gekk upprunalega í flokk þeirra.
í félögum hinna amerísku anark-
ista mótaðist hugsunarhátturinn
hjá Tranmæl. í félagsskap þessara
manna hafa oft verið helgir menn
og postular, sem öllu hafa fórnað
málefnisins vegna, menn, sem lif-
að hafa meinlætalífi og fórnað síð-
ustu kröftum sínum, eigum og lífi
til hjálpar fátækum og sjúkum.
Tranmæl fór síðan aftur til Evr-
ópu og vann fyrir sér í ýmsum
löndum sem húsmálari. Hann
kynntist mönnum af mörgum
þjóðum. Hann kom aftur til Nor-
egs 1911,. og varð brátt einn af að-
alleiðtogum norsku verklýðshreyf-
ingarinnar. Hann hóf ákafa bar-
áttu á móti flokksstjórninni í
norska sócialdemokrataflokknum
og réðist á þingstörf hennar og
hrossakaup við hina borgaralegu
þingflokka. Hann leit svo á, að
verkamenn ættu fyrst og fremst
að bæta lífskjör sín og hækka kaup
sitt, m. a. með sigursælum verk-
föllum. í þeirri miklu verkfallaöldu,
sem gekk yfir Noreg 1911—1920 var
Tranmæl lífið og sálin. Honum
tókst að gera verkalýðshreyfingu
Noregs að róttækustu verkalýðs-
hreyfingu Noröurlanda, og þó víða
væri leitað. Áhrif Tranmæls innan
verkalýðsflokksins fóru sívaxandi.
Bar margt til þess, en þó einkum
hugrekki hans og skapfesta og hin
óbilandi mælska. En yfirstéttin
norska tók ákveðna afstöðu á móti
honum og nefndi hann sprenging-
armanninn. Þegar rússneska bylt-
ingin varð, tók verkamannaflokk-
urinn norski ákveðna afstöðu með
bolshevikkum, og 1920 gekk flokk-
urinn í þriðja Internationalen.
Margir norskir verkamenn fögnuðu
því mjög og hugðu þeir að nú
myndi upp renna nýir og betri tím-
ar fyrir alþýðuhreyfingunni á
Vesturlöndum. Þeir hugðu, að
endurbótastefnan myndi hverfa úr
sögunni og verkalýðurinn myndi,
að dæmi hinna rússnesku stéttar-
bræðra, brjóta í sundur hlékki
borgarastéttarinnar. En fár veit
hverju fagna skal. Hinir Tússnesku
skrifstofumenn í Moskva kunnu