Dvöl - 01.07.1940, Blaðsíða 47

D VÖL
205
Frá sjónarmiðl YÍNÍiidaiiiia
Eftír ,T. It. S. Ilaldane
Jón Eyþórsson þýddi
„Menning vor er efnislega vísindaleg en andlega úrelt. Við höfum á
okkur yfirskin vísindanna, en afneitum þeirra krafti í daglegri hegðun."
Vísindanna gætir nú þegar með
tvennu móti hjá alþýðu manna,
körlum sem konum. Þau eiga þeim
að þakka, að geta ekið í bifreið eða
strætisvagni í stað hestvagna, að
komast undir læknishendi í veik-
indum í stað presta eða galdra-
norna og að falla fyrir kúluskoti
eða sprengikúlu í stað rýtings eða
höggvopns. Þau hafa einnig mótað
skoðanir þeirra. Flestir munu trúa
því, að jörðin sé hnöttótt og að
himininn sé því nær tómur, í stað
þess að vera úr föstu efni. Og
margir trúa því nú orðið, að við
séum komin af dýrum að lang-
feðgatali og að hægt sé að bæta
upplag mannsins stórum með líf-
fræðilegum aðferðum.
En vísindin geta gert annað og
mikilsverðara fyrir mannsandann
heldur en að setja nýja trú í trúar
stað eða innræta honum vantrú á
rótgrónum skoðunum. Þau geta
smátt og smátt breitt út meðal alls
þorra manna þau sjónarmið, sem
eru ríkjandi meðal þeirra, sem að
rannsóknum vinna, og sem hafa
gert nokkrum þúsundum karla og
nokkrum tugum kvenna fært að
skapa hinn vísindalega grundvöll
undir menningu vorra daga. Því að
ef vér eigum að hafa hemil á
eigin gerðum og annarra eins og
vér leitumst við að hafa hemil á
náttúruöflunum, þá verður hið vís-
indalega viðhorf að koma út fyrir
rannsóknarstofurnar og eiga þátt
í hinum daglegu störfum. Það er
einfeldni að álíta, að sá grundvöll-
ur, sem þegar hefir gerbylt iðnaði,
jarðrækt, hernaði og læknislist,
muni reynast gagnslaus, ef hann
er settur í samband við heimilið,
þjóðina eða mannkynið í heild.
En ógæfan er sú, að hinn vaxandi
skilningur á þessari staðreynd opn-
ar um leið dyrnar fyrir ótölulegan
sæg af falsspámönnum, sem halda
sínum eigin sérskoðunum í félags-
fræði fram sem vísindum. í nafni
vísindanna stagast þeir á því, að við
séum dauðadæmdir, ef við hættum
ekki að reykja, ef við ekki tökum
upp ■— eða útrýmum — takmörkun
á mannfjölgun o. s. frv. Það er nú
ekki ætlun mín að halda fram
neinni vísindalegri kenningu, held-
ur aðeins hinu vísindalega sjónar-
miði. Hvað er einkenni þess sjónar-
miðs? í fyrsta lagi að reyna að vera
sannorður og um leið óhlutdrægur.