Dvöl - 01.07.1940, Blaðsíða 80

238
D VÖL
Bæknr
Haustbækurnar eru byrjaðar að streyma
á markaðinn. Dýrtíð og vöruskortur virð-
ast engin áhrif hafa á bókaframleiðsluna.
Og hún sýnist því ætla að vera eins mikil
þetta ár og fyrr.
Bækur menntamálaráðs hafa vakið
einna mesta athygli af þeim bókum, sem
enn hafa komið á þessu ári. Veigamest
þeirra er Markmið og leiðir eftir enska
skáldið Aldous Huxley í þýðingingu dr.
Guðm. Finnbogasonar. Bók þessi er veg-
legt minnismerki frjálsrar hugsunar og
hún er eins og hressandi svaladrykkur á
þessum síðustu og verstu tímum, þegar
flest virðist vera að sökkva í eðju kúgunar
og sjálfsblekkinga í mörgum þeim löndum,
sem áður var blysberar frelsis og mann-
réttinda. Bók Huxleys á það skilið, að
vera lesin og það oftar en einu sinni og
menntamálaráð á vissulega þakkir skilið
fyrir útgáfu slíkrar bókar.
Sultur eftir Hamsun var fræg bók á
sínum tíma og nýtur sín prýðilega í hinni
ágætu þýðingu Jóns frá Kaldaðamesi. En
það er nú svo með þessa bók, að þó að
hún sé vel samin og vel þýdd og á allan
hátt vel úr garði gerð, þá vekur útgáfa
hennar enga sérstaka gleði eða sérstakan
áhuga og það er vegna þess efnis, sem
hún fjallar um. Sannleikurinn er sá, að
þessar bölsýnis bókmenntir, þessi eilífi
harmagrátur og væl og myndir af myrkri
og eymd, er orðið svo einhæft og ein-
hljóma, að það er vart viðunandi. Þessar
bókmenntir eru vanalega samdar af samúð
fyrir þeim, sem af einhverjum ástæðum
hafa orðið olnbogabörn í þjóðfélögunum,
og oft mætti skoða þær sem kröfu um
leiðréttingu á áberandi misfellum. En það
er nú því miður svo, að áhrif þeirra eru
oftast mjög gagnstæð því, sem til er ætl-
ast. Þjóðskipulagságalla hefir jafnan
reynzt erfitt að lagfæra, stundum af vilja-
leysi, stundum af getuleysi. Og áhrif þess-
ara ágætu bóka hafa því helzt orðið þau,
að drepa lífstrú, kjark og sjálfsbjargar-
viðleitni þessara smælingja, sem mest átti
að hjálpa. — Væri það nú ekki góður
áróður á þessum miklu áróðurstímum,
aö ýta undir útgáfu ofurlítið hressi-
legra bókmennta, eitthvað, sem hjálp-
aði til að byggja upp trúna á lífið
og fólkið og landið og vekti löngun til at-
hafna og dáða? Væri það ekki góður á-
róður, að ýta undir útgáfu bókmennta,
sem lýstu fegurð og göfgi og vektu ofur-
lítinn yl í brjósti, jafnvel, og ekki sízt, á
dapurlegum tímum?
Saga Victoríu drottningar eftir Lytton
Strachey er skemmtileg aflestrar. Hún er
skrifuð í hinum nýja, rómantíska æfi-
sögustíl, sem frægastur hefir orðið af æfi-
söguritum þeirra Stracheys og Emil Lud-
wigs. Bók þessi er fremur hroðvirknislega
þýdd með köflum, en málið þó fjörlegt
og lifandi.
Uppruni og áhrif Múhameðstrúar eftir
Frank le Sage de Fonteney, sendiherra
Danmerkur hér á landi, fjallar um efni,
sem jafnan hefir verið fjarlægt okkur
íslendingum, en er þó engu að síður
merkilegt og girnilegt til fróðleiks. Bók
þessi er læsileg og hvorki of vísindaleg né
of löng til þess að vera lesin af alþýðu
manna.
Sagnaþœttir Guðna Jónssonar er ný
syrpa af þjóðsögum úr hinum ótæmandi
sjóðum islenzkra sagna. Þarna eru ramm-
ar draugasögur, jafnvel frá allra síðustu
árum, eins og t. d. „Dauður maður ekur
í bíl“, en bókin hefst með löngum sagna-
þætti um Sigríði frá Skarfanesi. Margt er
þarna læsilegt á sína vísu. En væri ekki
kominn tími til að aðskilja það sannsögu-
lega og það yfirnáttúrlega í þessari tegund
bókmennta? Dofri.