Dvöl - 01.07.1940, Blaðsíða 53

DVÖL
ýfli og upp frá því gat ég oft sætt
mig við andlitslýti meðborgara
minna í strætisvögnunum, með þvi
að hugsa mér þá krufna. Ég býst
ekki við að lifa það, að þetta verði
almennt viðurkennt; en fyrsta
skrefið til þess er að sýna krufna
llkami. Mér er ekki fastara í hendi
með minn eigin andvana skrokk
eða eiginkonu minnar, heldur en
skógarmana okkar. Ég vonast því
eftir, að þeir verði notaðir til þess
að læra af þeim líkamsfræði.
Annað forboðið er sprottið af trú-
arlegum ástæðum. Það er ómögu-
legt að samræma þekkingu okkar
í líffærafræði við hið kynlega
brotasilfur aftan úr forneskju, sem
er ofið hingað og þangað í trúar-
setningar. Það kann að reynast
mögulegt að hreinsa það burtu úr
trúarbrögðunum eins og þau hafa
varpað festingu himinsins fyrir
borð. En margt trúað fólk er ekki
á því. Gerð heilans mun vissulega
verða álíka mikill ásteytingarsteinn
eins og þróunarkenningin var á öld-
inni sem leið.
Þriðja og veigamesta andstaðan
er samt sú, að líffærafræði manns-
ins er ósiðleg. Tökum einfalt dæmi:
Það væri hlægilegt að halda verk-
legt námskeið í þessari grein, án
þess að það næði til efnagreiningar
á þvagi, eða fræðilegt námskeið,
sem sleppti úr líffærum, sem starfa
að viðhaldi kynstofnsins. Flest fólk
vill halda slíku utan við vísindalega
þekkingu og leggja það á vald til-
finninganna. Og tilfinningarnar
21Í
geta beinzt I ýmsar áttir. Sumir líta
á þessi mál með viðkvæmni, aðrir
með viðbjóði, sumir henda að þeim
garnah. Allir eru aðeins sámmálá
um að hafa á móti vísindalegu við-
horfi til þeirrá, þótt mótspyrnail
komi í ljós á margvíslegan hátt.
Afleiðingin verður sú, að mikill
hluti hinnar vaxandi kynslóðar læt-
ur hvatirnar eingöngu ráða yfir
sér í þessum sökum. Mér virðist að
þeir, sem eru fastheldnir í þessu
máli, hljóti að skilja, að líffræði-
leg sjónarmið séu þrátt fyrir allt
ákjósanlegri heldur en að hvatirn-
ar ráði. Líffræðingurinn álítur t. d.
að það sé ósennilegt, að nokkur
kona verði hamingjusöm af því að
láta eyða fóstri hvað eftir ann-
að til þess að losna við barns-
burð og mylkingu, enda þótt nokk-
ur hemill kunni að vera nauðsyn-
legur af þjóðfélagslegum ástæðum,
vegna þess hve lítið deyr orðið af
börnum.
Af þessum ástæðum standa
geysisterkar hömlur á móti þeim
uppeldislegu frumatriðum, sem vís-
indaleg sjónarmið útheimta. Að
miklu leyti eru þær óafvitandi. En
þangað til vísindaleg sjónarmið
verða ríkj andi mun menning okkar
halda áfram að þjást af ósamræmi.
Efnislega er hún vísindaleg, en
andlega er hún úrelt. Ástandið, sem
nú ríkir í heiminum, gefur hugboð
um, að hin sérstæða menning okk-
ar muni sæta sömu örlögum og
menning fyrri alda, ef ekki verður